Μ.Κ.Ο. «Ρωμηοσύνη»
3ο Διεθνὲς Συνέδριομέ θέμα «Κύπρος καὶ Ἅγιοι Τόποι»
Συνεδριακὸ Κέντρο Azia Resort, Πάφος Κύπρος
Κυριακὴ 10 Ὀκτωβρίου 2010
Εἰσηγητής: Μητροπολίτης Βόστρων Τιμόθεος Μαργαρίτης, Ὑπεύθυνος τῆς ἀνασυγκροτήσεως τῆς Ἐξαρχίας Κύπρου
Θέμα: «Οἱ Ἃγιοι Τόποι καί ἡ ἐν Κύπρῳ Ἐξαρχία τοῦ Παναγίου Τάφου»
Μακαριώτατε Πάτερ καί Δέσποτα, Πατριάρχα τῆς Ἁγίας Πόλεως Ἱερουσαλήμ καί πάσης Παλαιστίνης,
Μακαριώτατε Ἀρχιεπίσκοπε Νέας Ἰουστινιανῆς καί πάσης Κύπρου,
Πανιερώτατε Ποιμενάρχα τῆς Ἐπαρχίας ταύτης,
Σεβασμιώτατοι καί Θεοφιλέστατοι Ἀδελφοί καί ἀγαπητοί πατέρες,
Κυρίαι καί κύριοι,
Αἰσθάνομαι ἰδιαιτέραν τιμήν, διότι συμπεριελήφθην μεταξύ τῶν ὁμιλητῶν τοῦ παρόντος Συνεδρίου, διά τοῦτο καί ἀπό καρδίας εὐχαριστῶ τούς διοργανωτάς αὐτοῦ καί συγχαίρω, διότι δι’ αὐτοῦ, προβάλλεται τό Παλαίφατον Πατριαρχεῖον τῶν Ἱεροσολύμων καί ὑποστηρίζεται εἰς τόν τομέα τῆς προβολῆς, τό ἒργον τοῦ ἐνταῦθα ἐκπροσώπου τοῦ Παναγίου Τάφου.
Ἡ παρουσίασις τῆς εἰσηγήσεώς μου, δίδει τήν δυνατότητα μιᾶς γενικῆς ἱστορικῆς ἀναδρομῆς εἰς τάς σχέσεις τοῦ Πατριαρχείου Ἱεροσολύμων καί Κύπρου, τόν ῥόλον τοῦ Ἐξάρχου καί τῆς Ἐξαρχίας καί τήν σημερινήν κατάστασιν καί προοπτικήν αὐτῆς.
Τυγχάνει γεγονός ἀναμφισβήτητον, ὃτι οἱ πιστοί χριστιανοί τῶν πρώτων χρόνων, διεπνέοντο ὑπό βαθυτάτου σεβασμοῦ πρός τήν Ἐκκλησίαν τῆς ἁγίας Γῆς, ὡς ἱδρυθεῖσαν ὑπ’ Αὐτοῦ τοῦ Κυρίου καί Σωτῆρος ἡμῶν Χριστοῦ καί γενικώτερον πρός τούς Ἁγίους Τόπους, ὡς τόν χῶρον τοῦ Πάθους καί τῆς Ἀναστάσεως Αὐτοῦ, ἀναβλύζοντας διά τούς πιστούς καί τούς εὐλαβεῖς προσκυνητάς χάριν καί εὐλογίαν.
Τήν αὐτήν σχέσιν πρός τήν Ἐκκλησίαν τῶν Ἱεροσολύμων, ἀνέπτυξαν καί οἱ πιστοί χριστιανοί τῆς Κύπρου, ἀπό τῶν ἀποστολικῶν χρόνων, ἀφ’ ἑνός μέν λόγῳ τῆς γεωγραφικῆς ἐγγύτητος αὐτῆς πρός τήν ἁγίαν Γῆν, ἀλλά πρωτίστως, μέσῳ τοῦ κηρύγματος τοῦ Ἀποστόλου Βαρνάβα καί τῆς προσφορᾶς αὐτοῦ εἰς τήν πρώτην κοινότητα τῶν χριστιανῶν. Εἰς ἐδάφιον τῶν Πράξεων τῶν Ἀποστόλων ἀναγινώσκομεν: «Ἰωσῆς δέ ὁ ἐπικληθείς Βαρνάβας, ... Κύπριος τῷ γένει, ὑπάρχοντος αὐτῷ ἀγροῦ, πωλήσας ἢνεγκε τό χρῆμα καί ἒθηκε παρά τούς πόδας τῶν Ἀποστόλων» (1).
Τήν ὑποδειγματικήν καί περίζηλον αὐτήν πράξιν ἀφοσιώσεως καί εὐλαβείας πρός τήν Ἐκκλησίαν Ἱεροσολύμων τοῦ Ἀποστόλου Βαρνάβα, ὁ ὁποῖος διέδωσεν καί ἑδραίωσεν τόν χριστιανισμόν εἰς τήν Μεγαλόνησον, ἠκολούθησαν ἒκτοτε χιλιάδες πιστῶν χριστιανῶν ἀνά τήν Οἰκουμένην. Χαρακτηριστική διά τήν ἀγάπην τῶν Κυπρίων πρός τήν Ἱερουσαλήμ, εἶναι ἡ κατά τόν Μεσαίωνα φράσις τοῦ συγγραφέως τῶν χρονικῶν Λογήζου Σκευοφύλακος, γράφοντος: «ἡ Κύπρο εἶναι ἀληθινή φίλαινα τοῦ Χριστοῦ καί γειτόνισσα τῆς ἁγίας Ἱερουσαλήμ» (2).
Ἡ Κύπρος διά τούς ὡς ἂνω λόγους, ἀλλά καί ὡς νῆσος δυσπρόσιτος εἰς τούς χερσαίους ἐπιδρομεῖς, ἐκ τῶν ὁποίων τακτικῶς ἐδεινοπαθοῦσεν ἡ ἁγία Γῆ, κατέστη πολλάκις καταφύγιον διά τούς πιστούς χριστιανούς τῆς Παλαιστίνης, ἀγκάλη παρήγορος καί πρόθυμος συμπαραστάτης καί προμηθεύς ἀγαθῶν πρός τήν χειμαζομένην Ἐκκλησίαν τῶν Ἱεροσολύμων, προϊόντων καί ἀναγκαίων ἐκκλησιαστικῶν ἀντικειμένων καί ὑλικῶν.
Ἡ Ἐξαρχία.
Δεδομένων τῶν ὡς ἂνω, θεωρεῖται εὒλογος ἡ ἀπό αἰώνων ἐκκλησιαστική παρουσία εἰς τήν Κύπρον τοῦ Πατριαρχείου Ἱεροσολύμων, ἡ ὁποία σύν τῷ χρόνῳ ἀνηνέχθη εἰς τήν σημερινήν μορφήν τῆς Ἐξαρχίας τοῦ Παναγίου Τάφου.
Ἡ «Ἐξαρχία», ὃμως, ὡς θεσμός σήμερον, δέν ἀποτελεῖ σήμερον ἰδίαν ἐκκλησιαστικήν ἐξουσίαν, ὡς ἦτο κατά τόν Ε΄ον αἰῶνα ἀνώτατον διοικητικόν ἀξίωμα εὑρείας ἐκκλησιαστικῆς περιφερείας εἰς τό Βυζάντιον(3), ἀλλ’ ἀντιπροσωπεύει ἀνωτέραν ἐκκλησιαστικήν Ἀρχήν καί ἐν προκειμένῳ τό Ἑλληνορθόδοξον Πατριαρχεῖον Ἱεροσολύμων, παρά τοῦ ὁποίου ἐγκρίνεται καί ἀπορρέει πᾶσα ἐνέργεια καί ἀπόφασις περί τήν διαχείρησιν τῶν πεπιστευμένων τῇ Ἐξαρχίᾳ μελημάτων.
Ἡ ὀνομασία τῆς ἐν Κύπρῳ Ἐξαρχίας συνδέεται πρός τό ἂμεσον ἀντιμείμενον τῆς εὐλαβείας τῶν πιστῶν, αὐτόν τοῦτον τόν Πανάγιον Τάφον, ὁ ὁποῖος, ὂντως «ἡ πηγή τῆς ἡμῶν Ἀναστάσεως» καί Λυτρώσεως, σαγηνεύει τάς ψυχάς αὐτῶν. Ἓνεκα τούτου καί τό γένος τῶν Ὀρθοδόξων Ρωμαίων, ἀναπόσπαστον μέρος τοῦ ὁποίου τυγχάνει καί ὁ ἑλληνισμός τῆς Κύπρου, ἒτι διατελόν ὑπό δουλείαν, οὐκ ἐφείσθη αἱματηρῶν θυσιῶν ἳν’«ἀναστήσῃ», τόν Πανάγιον Τάφον τοῦ Κυρίου, ἀνοικοδομόν αὐτόν, πρός δόξαν, αἲγλην καί ἐγκαύχισιν τοῦ Ἒθνους, δι’ ὃ καί δικαίως κέκτηται διά τῆς Ἁγιοταφιτικῆς Ἀδελφότητος, τοῦ ἱεροῦ προνομίου τῆς διαφεντεύσεως τῆς Ὀρθοδοξίας εἰς τούς ἁγίους Τόπους.
Χρόνος ἱδρύσεως καί Ἓδρα τῆς Ἐξαρχίας.
Ἐλλείψει ἱκανῶν στοιχείων, καθίσταται δύσκολος ἡ χρονολογική τοποθέτησις τῆς ἱδρύσεως τῆς Ἐξαρχίας, ἐφ’ ὃσον σαφεῖς μαρτυρίας περί τῆς στενῆς συνεργασίας μεταξύ Κύπρου καί Πατριαρχείου Ἱεροσολύμων ἒχομεν μόνον μετά τήν κατάληψιν τῆς Παλαιστίνης ὑπό τῶν Ὀθωμανῶν, τό 1517, ὃτε ἐπανελήφθησαν αἱ προσκυνηματικαί θεωρίαι, ἐντός τῶν ὁρίων τῆς Αὐτοκρατορίας. Εἶναι ὃμως κοινῶς ἀποδεκτή ἡ γνώμη, ὃτι ἡ παρουσία τῆς Ἐκκλησίας Ἱεροσολύμων ἐνταῦθα, δι’ ἐκκλησιαστικῆς ἀντιπροσωπείας, ἀνάγεται εἰς ἀρχαιοτάτους χρόνους. Ἡ ἂποψις αὓτη στηρίζεται ἐπί ὁρισμένων γεγονότων, τά ὁποῖα καταδεικνύουν τόν ἀπ’ αἰώνων σύνδεσμον Αὐτῆς πρός τήν Μεγαλόνησον Κύπρον καί τήν Ἐκκλησίαν αὐτῆς. Κατά πληροφορίας τοῦ ἁγιοταφίτου ἱστορικοῦ Ἀρχιμανδρίτου Χρυσοστόμου Παπαδοπούλου, γενομένου Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος, ἀναφερομένας εἰς τό μνημειῶδες ἒργον του «Ἱστορία τῆς Ἐκκλησίας Ἱεροσολύμων», ὁ Πατριάρχης Ἱεροσολύμων Συμεών ὁ Β΄, (1084-1106) κατά τήν ἐποχήν τῆς καταλήψεως τῆς Ἁγίας Πόλεως Ἱερουσαλήμ καί γενικώτερον τῆς Ἁγίας Γῆς ὑπό τῶν Σταυροφόρων, ἓνεκα τῶν προλαβόντων πολλῶν καί ἀνεκδιηγήτων δεινοπαθημάτων τῶν ἐκεῖ διαβιούντων χριστιανῶν, ὑπό τοῦ Αἰγυπτίου κατακτητοῦ Χάκεμ, διέμενεν εἰς Κύπρον (4). Ὁ ἲδιος ἐκκλησιαστικός ἱστορικός, ἀναφερόμενος εἰς τόν Πατριάρχην Λεόντιον τόν Β΄ον, (1170-1190), διευκρινίζει ὃτι, οἱ Πατριάρχαι Ἱεροσολύμων, εἰς Κύπρον «διέτριβον ἐνίοτε, κατά τούς χρόνους ἐκείνους, ἒχοντες ἐκεῖ ἰδίαν Μονήν καί κτήματα» (5). Ἐκ τῶν ὀλίγων τούτων μαρτυριῶν δύναται μόνον νά εἰκάσῃ τις, ὃτι ἡ Κύπρος, ὡς τόπος προσφιλής καί οἰκεῖος διά τούς χριστιανούς τῆς Μέσης Ἀνατολῆς καί πρό τῆς καταλήψεως τῆς ἁγίας Γῆς ὑπό τῶν Σταυροφόρων, φιλαδέλφως προσέφερεν σύν τοῖς ἂλλοις, δοχήν καί φιλοξενίαν εἰς τούς κληρικούς αὐτῆς καί τοὐλάχιστον ἃπαξ, πρός τόν ἐμπερίστατον Πατριάρχην της καί ἐπευλογοῦσε τήν παρουσίαν καί τήν ὑπέρ τῶν Ἁγίων Τόπων δρᾶσιν αὐτῶν. Ἀκριβῆ, ὃμως, ἀναφοράν διά τήν λειτουργίαν Ἐξαρχίας, εὑρίσκομεν εἰς τούς Κώδικας τῶν Πρακτικῶν τῆς Συνόδου τοῦ Πατριαρχείου Ἱεροσολύμων, οἱ ὁποῖοι ἂρχονται ἀπό τοῦ 19ου αἰῶνος καί εἰς τήν λοιπήν ἀλληλογραφίαν, τῶν ἐτῶν 1731-1884, τήν ὁποίαν ἠρεύνησαν εἰς τό πατριαρχικόν Ἀρχεῖον καί διεξοδικῶς ἐμελέτησαν οἱ ἐπιστημονικοί συνεργάται τοῦ Κέντρου Μελετῶν τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Κύκκου,ἐπί πατριαρχίας Διοδώρου τοῦ Α΄ου καί ἐδημοσίευσεν εἰς ὀγκώδη τόμον μέ τίτλον, «Πατριαρχεῖον Ἱεροσολύμων καί Κύπρος - Ἐπιστολαί», ὁ κ. Θεοχάρης Σταυρίδης.
Τό ἐνδιαφέρον διά τήν ἓδραν τῶν πρώτων ἐκπροσώπων τοῦ Πατριαρχείου Ἱεροσολύμων εἰς τήν Κύπρον, δύναται ἳνα ἐπικεντρωθῇ, ὡς ἐπί τό πλεῖστον, εἰς τήν Μονήν τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, πλησίον τοῦ χωρίου Κουτσοβέντι. Ἀργότερον, ὁπωσδήποτε μετά τήν πατριαρχίαν Χρυσάνθου, (1707-1731), ἡ Ἐξαρχία ἀπέκτησεν ἲδιον διόρωφον οἲκημα μετά περιβόλου, ἐντός τῶν τειχῶν τῆς Λευκωσίας, πλησίον τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς καί τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ τοῦ Ἁγίου Ἀντωνίου. Εἰς τό συμπέρασμα τοῦτο καταλήγομεν διότι εἰς τήν σύντομον περιγραφήν «Συμπληρωματικά σημειώματα περί Κύπρου», ὁ Πατριάρχης Ἱεροσολύμων Χρύσανθος, ἐνῶ ἀναφέρει τό «Μοναστήριον τοῦ Χρυσοστόμου, ὑποκείμενον τῷ ἁγίῳ Τάφῳ, ἐν τῇ ἐπαρχίᾳ Σολέας, πόρρω τῆς Λευκωσίας ὣρας τρεῖς πρός τήν τρεμουντάναν» (6), παρασιωπεῖ τήν ὓπαρξιν ἓδρας, ἢ Μετοχίου τῆς Ἐξαρχίας, εἰς τήν Λευκωσίαν, ἢ ἀκόμη καί τήν ὓπαρξιν ἂλλων τινων Μονῶν καί Μετοχίων ἐν Κύπρῳ. Καίτοι τό οἲκημα ἒκειτο εἰς περίζηλον θέσιν, πλησίον τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς, ἐν τούτοις δέν ἐξυπηρέτησεν ἐπ’ ἀρκετόν χρόνον ἐπισήμως τάς ἀνάγκας τοῦ Ἐξάρχου, ὁ ὁποῖος ἐχρησιμοποιοῦσε μέρος τοῦ οἰκήματος ὁσάκις ἐπεσκέπτετο τήν Λευκωσίαν, ἐνῶ χώρους αὐτοῦ διέθετε πρός ἐγκατοίκησιν ἐπί ὃροις. Περί τοῦ οἰκήματος ὑπάρχει σχετική ἀλληλλογραφία μεταξύ τῶν Ἐξάρχων καί τοῦ Πατριαρχείου, ἐκ τῆς ὁποίας προκύπτει ἡ σαθρά δομική κατάστασις τούτου καί συχναί ἀναφοραί εἰς τήν ἀνάγκην ἐπισκευῆς αὐτοῦ (7).
Ὡς τόπος διαμονῆς τοῦ Ἐξάρχου ἐχρησιμοποιήθη ἐπίσης ἐπί τι διάστημα τό Μετόχιον τῆς Μιᾶς Μηλιᾶς, «τό κυριότερο γεωργικό ἁγιοταφιτικό Μετόχιο στήν περιφέρεια» (8), κατά τήν χρονικήν δέ ταύτην περίοδον ἡ Μονή Χρυσοστόμου εἶχεν ἐγκαταλειφθῆ εἰς τήν φθοράν. Διά τόν λόγον τοῦτον ἐδόθη ἐντολή ἐξ’ Ἱεροσολύμων, ὃπως ὁ Ἒξαρχος διαμένῃ πλέον εἰς τήν Μονήν Χρυσοστόμου, ὃπου ἡ Ἐξαρχία εἶχεν τήν ἓδραν αὐτῆς, μέχρι τῆς ἐπαράτου Τουρκικῆς εἰσβολῆς, τό 1974.
Μοναί, Μετόχια καί Κτηματική περιουσία τῆς Ἐξαρχίας.
Ἡ Ἐξαρχία, ἐξ’ ὑπαρχῆς, πέραν τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἐκπροσωπήσεως καί τῆς πνευματικῆς ἐπιστασίας τῶν Ἱερῶν Ναῶν καί τῶν Μοναστηρίων, ἐπωμίσθη γενικῶς τήν διαχείρησιν πάσης τῆς ἐν Κύπρῳ εὑρισκομένης κινητῆς καί ἀκινήτου περιουσίας, ἡ ὁποία συνίσταται εἰς τά περιουσιακά στοιχεῖα τῶν Μονῶν καί Μετοχίων, εἰς κτηματικάς ἐκτάσεις, εἰς περιβόλια καί χωράφια, εἰς καρποφόρα δένδρα καί κτηνοτροφικάς ἀπασχολήσεις.
Ἡ ἀκίνητος περιουσία τῆς Ἐξαρχίας, προῆλθεν κατ’ ἀρχάς ἐκ δωρεῶν καί ἀφιερωμάτων τῶν πιστῶν, εὐλαβείας ἓνεκεν πρός τόν Πανάγιον Τάφον. Οὓτω τό ἒτος 1523, ὁ εὐσεβής κύπριος Φίλιππος Φλάτρος διά τῆς διαθήκης αὐτοῦ κατέλιπεν τό παρά τήν Πάφον χωρίον αὐτοῦ, Τάλαν λεγόμενον, «εἰς τά Ἱεροσόλυμα, εἰς τόν ἃγιον Τάφον τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, εἰς τό ὂρδινον τῶν Ρωμαίων νά ξοδιάζωνται τά εἰσοδήματα τοῦ αὐτοῦ χωρίου εἰς δόξαν τοῦ παναγίου Θεοῦ ἡμῶν». Ὁ Χρυσόστομος Παπαδόπουλος σχολιάζων τήν πρᾶξιν ταύτην σημειοῖ, ὃτι «ἡ πρώτη αὓτη δωρεά πρός τήν Ἁγιοταφιτικήν Ἀδελφότητα ἒχει πρό παντός μεγάλην ἠθικήν σημασίαν, ὡς ἀποκαθιστῶσα… τούς παλαιούς δεσμούς τοῦ ἡμετέρου Γένους πρός τούς ἁγίους Τόπους»(10). Κτήματα καί οἰκίαι, ἠγοράσθησαν καί ὑπό τῶν ἁγιοταφιτῶν Ἐξάρχων, εἲτε ἐκ προσωπικῆς πρωτοβουλίας, εἲτε κατ’ ἐντολήν τοῦ πατριάρχου, ἐκ τῶν ἐσόδων τῆς Μονῆς Χρυσοστόμου.
Ὡς ἐπί τό πλεῖστον, καταγραφή τῶν κτημάτων, τῶν δένδρων καί τῶν λοιπῶν ἀκινήτων, ἐγένετο μόλις τό ἒτος 1949, ὑπό τοῦ Ἐξάρχου ἀρχιμ. Παναρέτου Γ. Βομβάρη, ὁ ὁποῖος συνέλεξεν τά ἀπαραίτητα ἀποδεικτικά, πρός ἐπιβεβαίωσιν τῆς ἰδιοκτησίας τῆς Μονῆς, τά λεγόμενα «μαρτυρικά», ἐκ τῶν προὐχόντων τῆς περιοχῆς, ἢτοι τῶν «Μουχταραίων» καί τῶν «Ἀτζάδων». Διά τήν καταγραφήν ἐξεδόθη Εἰδικόν Πληρεξούσιον παρά τοῦ πατριάρχου, εἰς τό ὁποῖον ἐδίδετο ἡ ἐντολή, ὃπως οἱ τίτλοι ἐκδοθῶσιν ἐπ’ ὀνόματι τῆς «Ἱερᾶς Μονῆς Χρυσοστόμου, τῆς ἀνηκούσης εἰς τό Πατριαρχεῖον Ἱεροσολύμων», ἐφ’ ὃσον κατά τήν ἒκφρασιν τοῦ συνοδικοῦ ἀρχιμανδρίτου Βενεδίκτου, μετέπειτα Πατριάρχου Ἱεροσολύμων, «ἡ Μονή Χρυσοστόμου οὐκ ἒστιν ἀνεξάρτητος, ἀλλ’ ἐξάρτημα τοῦ Παναγίου Τάφου» (11).
Ὑπό τήν ἂμεσον ἐποπτείαν τῆς Ἐξαρχίας, ὑπόκεινται:
α) Ἡ ἀρχαία Ἱερά Μονή Χρυσοστόμου, εἰς Κουτσοβέντι, (ἐγκαίνια 1090), ἡ
ὁποία διετέλεσεν ἓδρα τῆς Ἐξαρχίας μέχρι τοῦ ἒτους 1974, ὁπότε κατελήφθη
ὑπό τῶν Τούρκων εἰσβολέων, ἐλεηλατήθη καί ἐκκλησιαστικά ἀντικείμενα αὐτῆς ἐπωλήθησαν εἰς τό ἐξωτερικόν (12).
β) Ἡ Ἱερά Μονή τῆς Παναγίας τῆς Ἀψινθιωτίσσης, ἡ ὁποία εὑρίσκεται δυτικῶς τῆς Μονῆς Χρυσοστόμου, εἰς τάς παρειάς τοῦ Πενταδακτύλου, ἂγνωστον πότε, παραχωρηθεῖσα καί αὓτη εἰς τήν Ἐκκλησίαν τῶν Ἱεροσολύμων, καί ἡ ὁποία μετά τήν τουρκικήν εἰσβολήν, ἐλεηλατήθη καί ἀφέθη εἰς τήν φθοράν τοῦ χρόνου (13).
γ) Ἡ Ἱερά Μονή τοῦ Ἁγίου Γεωργίου τοῦ Ρηγάτη, βορείως τῆς Κοινότητος Κυρά τῆς ἐπαρχίας Μόρφου, κτισθεῖσα πρό τῆς ἐποχῆς τοῦ αὐτοκράτορος Νικηφόρου Φωκᾶ (963-969), διατελεῖ Μετόχιον τοῦ Παναγίου Τάφου, ἀνακαινισθέν ὀλίγον χρόνον πρό τῆς τουρκικῆς εἰσβολῆς. Καί αὓτη ἡ Μονή ἐλεηλατήθη καί κατεστράφη ὑπό τῶν εἰσβολέων, σήμερον δέ καί αὓτη εὑρίσκεται ἐν ἐρειπιώδει καταστάσει. Παρά τάς διαβουλεύσεις καί τήν ἀπό τοῦ ἒτους 2008 διεξαχθεῖσαν ἀλληλλογραφίαν πρός τήν συσταθεῖσαν μεικτήν Ἐπιτροπήν Ἑλληνο-κυπρίων καί Τουρκο-κυπρίων διά τήν διάσωσιν τῶν θρησκευτικῶν Μνημείων, τῇ ἐπεμβάσει καί τοῦ Πανιερωτάτου Μητροπολίτου Μόρφου, ἐν τούτοις, μέχρι στιγμῆς, οὐδεμία ἐλήφθη παρ’ αὐτῆς πρόνοια.
δ) Ἡ Μονή τοῦ ἁγίου Συλά, ἢ Σίλα, βορείως τῆς πόλεως Λεμεσοῦ, εὑρισκομένης καί ταύτης εἰς ἐρειπιώδη κατάστασιν καί ὁ καταστραφείς ναός αὐτῆς μετά τοῦ ἁγιάσματος κεῖται εἰς ἂμορφον μάζαν ἐρειπίων. Ἢδη ὃμως τῇ προτροπῇ τοῦ Πατριάρχου κ. Θεοφίλου, ἐπιχειρεῖται ἡ σύναψις συμφωνίας μετά τῆς Κοινότητος Ὓψωνος διά τήν προώθησιν συνεργασίας μετά τῆς Ἀρχαιολογικῆς Ὑπηρεσίας διά τόν καθαρισμόν καί τήν δυνατήν ἀναστήλωσιν τοῦ θρησκευτικοῦ τούτου μνημείου καί κατόπιν, ἐάν εὐωδοθῇ τό πρῶτον στάδιον, ἡ Ἐξαρχία, τῇ συγκαταθέσει τοῦ οἰκείου Μητροπολίτου δύναται ἳνα προβῇ εἰς τήν ἀναβίωσιν αὐτῆς,
ε) Ἡ Ἱερά Μονή τῆς ἁγίας Βαρβάρας, βορείως τοῦ χωρίου Ἀργάκα Πάφου, ἡ ὁποία ἂγνωστον πότε ἐδωρήθη ἢ ἒπωλήθη εἰς τόν Πανάγιον Τάφον. Πάντως περιῆλθεν ὑπό τήν πνευματικήν δικαιοδοσίαν τῆς Ἐκκλησίας Ἱεροσολύμων, πρό τοῦ ἒτους 1821, χρονολογίαν κατά τήν ὁποίαν ἐσφαγιάσθη ὁ Ἡγούμενος αὐτῆς, Ἱερομόναχος Σωφρόνιος εἰς τήν πλατείαν Σεραγίου (14) καί
στ) Ὑπό τήν ἂμεσον ἐποπτείαν τοῦ Ἐξάρχου ὑπήγοντο καί τά Μετόχια τῆς Μιᾶς Μηλιᾶς, τό ὁποῖον καί διατελεῖ σήμερον, ὑπό τουρκικήν κατοχήν, τῆς Λευκωσίας (15), ὁ Ἃγ. Γεώργιος τῆς Ἀξύλου (16) καί οἱ Νερόμυλοι τῆς Κυθραίας, κατασχεθέντες ὑπό τῶν Ὀθωμανῶν κατά τά γεγονότα τοῦ 1821(17).
Ἒξαρχοι καί καθήκοντα αὐτῶν.
Τήν διεύθυνσιν τῆς Ἐξαρχίας ἀνελάμβανον ἁγιοταφῖται κληρικοί, οἱ ἀποστελλόμενοι ἐξ’ Ἱεροσολύμων, διοριζόμενοι ὑπό τοῦ Πατριάρχου ἢ τῶν Ἐπιτρόπων αὐτοῦ, ἀπό δέ τοῦ 19ου αἰῶνος ὑπό τοῦ Πατριάρχου ἐν Συνόδῳ, περί ὧν ἀποφάσεις εὑρίσκονται κατακεχωρημέναι εἰς τούς Κώδικας Πρακτικῶν τῆς Συνόδου. Εἰς τάς ἐπιστολάς τῶν Πατριαρχῶν καί τῶν Ἐπιτρόπων αὐτῶν πρός τούς Ἐξάρχους, διαφαίνεται σαφῶς ἡ σοβαρότης, τήν ὁποίαν ἀπέδιδεν τό Πατριαρχεῖον εἰς τήν Διακονίαν ταύτην, τήν ἀπαίτησιν τοῦ σεπτοῦ Κέντρου ἳνα ὑπάρχῃ διαφάνεια εἰς τήν διαχείρησιν τῆς Ἐξαρχίας, ἀλλά καί σεβασμός πρός τήν τοπικήν Ἐκκλησίαν.
Οἱ ἐπιλεγόμενοι διά τήν διακονίαν ταύτην κληρικοί ἒφερον τόν βαθμόν τοῦ Πρωτοσυγκέλλου, ἢ τοῦ Ἡγουμένου, ἢ τοῦ Ἀρχιμανδρίτου καί ὁσάκις αἱ περιστάσεις ὑπαγόρευον, ἀπεστέλλετο κατόπιν συνοδικῆς ἀποφάσεως ἐξ’ Ἱεροσολύμων Ἐπιτροπή ἐποπτῶν, εἰς ἀρωγήν, ἢ καί ἒλεγχον τῶν δραστηριοτήτων αὐτῶν, ἢ καί πρός διευθέτησιν τῶν ἀναφυομένων προβλημάτων. Εἰς πολλάς περιπτώσεις ὃμως, τῶν ὑποθέσεων τῆς Ἐξαρχίας ἐπελαμβάνετο αὐτοπροσώπως ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Κύπρου, κατόπιν παρακλήσεως τοῦ Πατριάρχου Ἱεροσολύμων (18).
Οἱ Ἒξαρχοι, προσελάμβανον εἰς τήν ὑπηρεσίαν αὐτῶν, κληρικούς καί μοναχούς, τούς ὁποίους διώριζον ἐφημερίους τῶν ἀναφερομένων ἱερῶν Μονῶν, ἢ καί διαχειριστάς τῶν ἀπομεμακρυσμένων Μετοχίων, ὃπως τῆς ἁγίας Βαρβάρας ἐν Ἀργάκᾳ καί τοῦ ἁγίου Σίλλα ἐν Λεμεσῷ, διά τήν μετάβασιν εἰς τά ὁποῖα ἀπαιτοῦντο πολύωρα καί περιπετειώδη ταξίδια. Οἱ βοηθοί τοῦ Ἐξάρχου προσηγορεύοντο «Ἡγούμενοι», ἢ «Ἐπίτροποι». Εἰς ἂλλας περιπτώσεις καθήκοντα ἐπιστατῶν, οἱ Ἒξαρχοι, ἀνέθετον καί εἰς λαϊκούς, οἱ ὁποῖοι ὠνομάζοντο ἐπίσης «Ἐπίτροποι» καί οἱ ὁποῖοι, διοριζόμενοι κατόπιν συστάσεων, ἀνελάμβανον τήν προάσπισιν τῶν συμφερόντων τῆς Ἐξαρχίας, συνέλεγον τά ἐνοίκια τῶν κτημάτων καί ἐπέβλεπον διά τήν ἀκριβῆ ἐκτέλεσιν τῶν ὃρων τῶν συμφωνιῶν, τάς ὁποίας ἐσύναπτεν ἡ Ἐξαρχία μετά τῶν καλλιεργητῶν, κ.λ.π. (19).
Οἱ Ἒξαρχοι ἐδέχοντο εἰς τήν ὑπηρεσίαν τῆς Μονῆς καί εὐλαβεῖς νέους, οἱ ὁποῖοι διεξερχόμενοι τό στάδιον τῆς δοκιμασίας εἰς τήν μοναστηριακήν ζωήν, ἀνελάμβανον εἰδικάς ἀποστολάς, ἢ ἀνεχώρουν πρός ἐνίσχυσιν τῶν τάξεων τῆς Ἁγιοταφιτικῆς Ἀδελφότητος εἰς τήν Ἱερουσαλήμ. Ὁρισμένοι τούτων ἀνῆλθον ἐπαξίως εἰς τά ἀνώτατα ἀρχιερατικά ἀξιώματα, ἀνέπτυξαν πνευματικήν καί συγγραφικήν δράσιν, διεκρίθησαν ἐπί ἁγιοταφιτικῷ ζήλῳ καί δραστηριότητι, προέβαλον τά ἰδεώδη τῆς Ἁγιοταφιτικῆς Ἀδελφότητος, ἐμπλουτήσαντες διά κτημάτων καί οἰκοδομῶν Ἱερῶν Ναῶν καί Μονῶν τήν ἁγίαν Γῆν.
Αἱ «ζητεῖαι», αἱ ὁποῖαι διενεργοῦντο ἐτησίως, ἢ καί κατ’ ἐκτάκτους περιστάσεις καθ’ ἃπασαν τήν νῆσον ὑπέρ τοῦ Παναγίου Τάφου, ἦτο ἀποκλειστικόν δικαίωμα τοῦ Ἐξάρχου, ἢ, μή δυναμένου τούτου, λόγῳ τῶν μακρυνῶν ἀποστάσεων, τό δικαίωμα διεξαγωγῆς τῶν ἐράνων ἀνέθετο οὗτος εἰς τούς προαναφερθέντας Ἐπιτρόπους. Εἰς ὁρισμένας μάλιστα περιπτώσεις, ὃταν οἱ ἐπίτροποι δέν συνεμορφοῦντο πρός τάς ὑποδείξεις τοῦ Ἐξάρχου, οὗτος δι’ ἐκπροσώπων αὐτοῦ ἠδύνατο ἳν’ ἀφαιρέσῃ ἀπ’ αὐτῶν τό «κιβώτιον», ἢτοι, τό δικαίωμα τοῦτο. Διά τάς «ζητείας», ὁ Ἒξαρχος, ὢφειλεν ἳνα ἒχῃ τήν ἒγγραφον ἂδειαν τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Κύπρου (20). Τό συλλεχθέν ποσόν τῆς ζητείας, συμπεριελαμβάνετο εἰς τά πρόσοδα τῆς Ἐξαρχίας, μέρος τῶν ὁποίων ἀποστέλλετο, ὡς ἐτήσιον ἐπίδομα πρός τό σεπτόν Ἱερόν Κοινόν τοῦ Παναγίου Τάφου, εἰς Ἱερουσαλήμ, εἰς ἐκπλήρωσιν τῶν ἀναλειφθησῶν ὑποχρεώσεων τοῦ Ἐξάρχου ἒναντι τοῦ Πατριαρχείου.
Οἱ Ἒξαρχοι ἦσαν ὑπεύθυνοι ἐνώπιον τοῦ Πατριαρχείου διά τήν ἀνελειπῆ καί κατά τάς διατάξεις τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας λειτουργίαν τῶν Ἱερῶν Μονῶν καί Ναῶν καί τήν συντήρησιν αὐτῶν, τήν συνετήν διαχείρησιν τῶν κτημάτων τῶν Μετοχίων, τήν ἐκμίσθωσιν τῶν κτημάτων, τῶν οἰκιῶν καί τῶν ἂλλων ὑποστατικῶν, ἢ τήν ἀγοραπωλησίαν τῆς ἀκινήτου περιουσίας, τήν καλλιέργειαν τῶν ἀγρῶν καί τῶν περιβολίων καί τήν ἒγκαιρον συγκομιδήν τῶν καρπῶν, τήν συγκομιδήν τῶν ἐλαιῶν καί τῶν ἂλλων καρπῶν, τήν συλλογήν τῶν ἐνοικίων καί προσόδων καί τήν ἀποστολήν προϊόντων, διά τάς χρείας τῆς ἁγιοταφιτικῆς Ἀδελφότητος καί τέλος τήν ἀποστολήν ἀπολογισμοῦ περί πάντων τῶν γενομένων ὑπ’ αὐτῶν.
Ὁ ἑκάστοτε Ἒξαρχος ἰδιαιτέρως, ἀνεδύετο καί εἰς ἀγῶνας διά τήν ἀντιμετώπισιν τῶν σφετεριστικῶν διαθέσεων ἂλλων θρησκευτικῶν κοινοτήτων ἐπί τῶν Μετοχίων, ὡς ἐκείνης τῶν Μαρωνιτῶν ἐπί τῆς Μονῆς τοῦ ἁγίου Γεωργίου τοῦ Ρηγάτου, ὃσον καί διά τήν προάσπισιν τῆς ἰδιοκτησίας ἐκ τῶν διεκδικήσεων τῶν χωρικῶν, οἱ ὁποῖοι ἐκαλλιέργουν κτήματα τῆς ἱερᾶς Μονῆς Χρυσοστόμου, εἰς διάφορα Μετόχια. Δυστυχῶς ὑπῆρξαν καί περιπτώσεις, κατά τάς ὁποίας αἱ προσπάθειαι τῶν Ἐξάρχων διά τήν διάσωσιν περιουσιακῶν στοιχείων τῆς Μονῆς ἀπέβησαν ἂκαρποι, λόγῳ τῆς ἐχθρικῆς διαθέσεως τῶν ὀθωμανῶν, ἰδιαιτέρως μετά τά γεγονότα τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως, ὃπως ἡ ἀπώλεια τῶν Νερομύλων τῆς Κυθραίας, ἡ παρακμή τοῦ Μετοχίου τῆς Ἁγίας Βαρβάρας καί ἡ καταστροφή τῆς Μονῆς τοῦ ἁγίου Σίλα, τά ὁποῖα ὁμοῦ μετά τῆς θυσίας κληρικῶν τοῦ Πατριαρχείου Ἱεροσολύμων, ἒστωσαν προσφορά τῆς Σιωνίτιδος Ἐκκλησίας εἰς τόν ἀπελευθερωτικόν ἀγῶνα τοῦ Ἒθνους.
Πρό τῆς ἀναλήψεως τῶν τιμητικῶν ἀλλ’ ὑπευθύνων καθηκόντων του, ὁ διορισθείς Ἒξαρχος, ὢφειλεν ὃπως παραλαμβάνῃ καί ἐλέγχῃ τήν προῖκα τῆς Ἐξαρχίας καί τῶν Ἱερῶν Μετοχίων καί ὑπογράφῃ τό σχετικόν πρακτικόν παραλαβῆς, ἐνίοτε μάλιστα ἒθετε τήν ὑπογραφήν του ἐνώπιον τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Κύπρου, ὑπισχνούμενος ὃπως παραδώσῃ αὐτήν μετά τό πέρας τῆς ὁρισθείσης θητείας αὐτοῦ «ἀνθηράν καί μᾶλλον ἐπηυξημένην». Τά καθήκοντα τοῦ Ἐξάρχου ἀναλυτικῶς περιγράφονται εἰς τό «Ἀποκαταστατικόν»(21) πατριαρχικόν ἒγγραφον μετά τοῦ ὁποίου οὗτος ἐφοδιάζεται καί θέτει ἰδιοχείρως τήν ὑπογραφήν αὐτοῦ εἰς τόν οἰκεῖον κώδικα τῶν «Ἀποκασταστικῶν», προσθέτων τήν λέξιν «ἀποδέχομαι».
Νεωτέρα περίοδος τῆς Ἐξαρχίας.
Τόν εἰκοστόν αἰῶνα, αἱ Ἐκκλησίαι, συμμεριζόμεναι καί στηρίζουσαι ἀλλήλας, συνειργάζοντο καί εἰς τάς δυσκόλους στιγμάς, τάς ὁποίας διῆλθον, ἓνεκεν πολιτικῶν σκοπιμοτήτων καί συρράξεων εἰς τήν περιοχήν τῆς Μέσης Ἀνατολῆς. Εἰς τήν Παλαιστίνην, μετά τήν ἐπανάστασιν τῶν Μπολσεβίκων εἰς τήν Ρωσίαν καί τόν Α΄ον καί Β΄ον Παγκόσμιον πόλεμον, ἐμειώθησαν κατακορύφως αἱ προσκυνηματικαί θεωρίαι εἰς τήν Ἁγίαν Γῆν, ἀλλά οἱ κύπριοι προσκυνηταί μετά τῶν ἐξ’ Ἑλλάδος προσφύγων, ἀπετέλεσαν τήν παρηγορίαν τῶν ἁγιοταφιτῶν πατέρων.
Ἡ Ἐξαρχία, ἐσυνέχισεν τήν λειτουργίαν αὐτῆς καί ὑπό Ἀγγλικήν κυριαρχίαν. Λόγῳ οἰκονομικῆς δυσπραγίας, σημαντικόν μέρος τῶν περιουσιακῶν στοιχείων τῆς Ἐξαρχίας, κατ’ ἐκείνην τήν περίοδον, εὐρισκόμενον εἰς «ἀπομεμακρυσμένας περιοχάς», ἐξ’ ἀδυναμίας ἐλέγχου καί διαχειρίσεως ἐπωλήθησαν ὑπό τῶν κατά καιρούς Ἐξάρχων, κατόπιν ἐγκρίσεως τῆς ἐν Ἱεροσολύμοις Συνόδου, «ὡς ἂγοναι κτηματικαί ἐκτάσεις» καί μέρος τῶν προσόδων διετέθη πρός ἀνακαίνισιν τῶν Μονῶν τοῦ Ἁγίου Χρυσοστόμου, τῆς Ἀψινθιωτίσσης καί τοῦ ἁγ. Γεωργίου τοῦ Ρηγάτου, ἀνοικοδομήθη δέ καί τό ἐπί τῆς ὁδοῦ Λήδρας κτήριον.
Μετά τήν ἀνεξαρτησίαν τῆς Νήσου, τήν ἐν πολλοῖς, εὒρυθμον λειτουργίαν τῆς Ἐξαρχίας, ἀνέκοψεν ἡ τουρκική εἰσβολή, καταλύσασα τήν ἓδραν αὐτῆς, τό περιώνυμον Μοναστήριον τοῦ Χρυσοστόμου(22).
Ἡ μετέπειτα περίοδος τῶν ἐτῶν 1979-2004 χαρακτηρίζεται ὑπό ἐλλειποῦς παρουσίας Ἐξάρχου εἰς τήν Κύπρον, ἡ ὁποία συνέβαλεν εἰς τήν ἐν μέρει χαλάρωσιν τοῦ ἐλέγχου τῆς ἐνταῦθα περιουσίας τῆς Μονῆς Χρυσοστόμου. Ὁ ἀείμνηστος πατριάρχης Διόδωρος ὁ Α΄ος, (1981-2000), ἀναπτύξας στενάς σχέσεις μετά τοῦ μακαριστοῦ Ἀρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου τοῦ Α΄ου καί τῶν κυπρίων Ἱεραρχῶν, ἐπεσκέπτετο συχνάκις τήν Κύπρον, μάλιστα δέ μετέσχεν αὐτοπροσώπως τῆς Μείζονος καί Ὑπερτελοῦς Συνόδου καί ἂλλων συσκέψεων τῶν προκαθημένων τῆς Μέσης Ἀνατολῆς.
Οὗτος διεξεδίκησεν διά πολλῶν καί ἐπιμόνων προσπαθειῶν καί ἐπέτυχεν τήν ἀνάκτησιν σημαντικοῦ μέρους τῆς ἐπί τοῦ προκατόχου του πατριάρχου Βενεδίκτου ἐκποιηθείσης κτηματικῆς ἐκτάσεως τῆς Μονῆς Χρυσοστόμου, εἰς τήν περιοχήν Ἃγιος Σίλας, θέσας οὗτω νέαν προοπτικήν εἰς τά περιουσιακά στοιχεῖα τῆς Ἐξαρχίας καί προέβη, τῆ συνεργασίᾳ τῶν ἑκάστοτε περιοδευόντων Ἐξάρχων, εἰς μερικάς ἐπενδύσεις, διά τῶν πενιχρῶν εἰσοδημάτων τῆς Ἐξαρχίας (23), ἀλλ’ ἐπί τοῦ διαδόχου αὐτοῦ, εἰς τήν ἐν γένει διαχείρησιν τῆς Ἐξαρχίας διεπιστώθησαν ἀτασθαλίαι.
Ἀνασύστασις Ἐξαρχίας, Θέματα-Προοπτικαί.
Μετά τήν ἀνάρρησιν εἰς τόν θρόνον τῶν Ἱεροσολύμων τοῦ Μακαριωτάτου πατριάρχου Θεοφίλου τοῦ Γ΄ου, ἐθεωρήθη συνοδικῶς ἐπάναγκες ὃπως ἀνασυγκροτηθῇ ἡ ἐν Κύπρῳ Ἐξαρχία, διά μονίμου παρουσίας ἐκπροσώπου τοῦ Πατριαρχείου. Ἡ ἀπόφασις αὓτη, προῆλθεν α) ἐκ τῆς ὀρθῆς ἀντιλήψεως τοῦ Πατριαρχείου, περί τοῦ σημαντικοῦ ῥόλου, τόν ὁποῖον διαδραματίζει ἡ Ἐκκλησία τῆς Κύπρου σήμερον εἰς τά διορθόδοξα τεκταινόμενα τῆς Μέσης Ἀνατολῆς, εἰς τήν περιοχήν τῆς ὁποίας ὑφίστανται τρία πρεσβυγενῆ Πατριαρχεῖα, ἐν οἷς καί τό Πατριαρχεῖον Ἱεροσολύμων, ἐν πολλοῖς χρήζοντα τῆς ἠθικῆς, οὒ μήν ἀλλά καί τῆς οἰκονομικῆς ἐνίοτε συμπαραστάσεως αὐτῆς, β) ἐκ τῆς εἰλικρινοῦς ἐπιθυμίας ὃπως δημιουργηθῇ γέφυρα συσφίγξεως ἒτι περισσότερον τῶν δεσμῶν τῆς Ἐκκλησίας Ἱεροσολύμων μετά τῆς πρεσβυγενοῦς Ἐκκλησίας τῆς Κύπρου, ἐπευλογούσης τάς προσκυνηματικάς θεωρίας τῶν κυπρίων ὀρθοδόξων χριστιανῶν καί προώθησιν τῶν συμφερόντων τῆς Ἐκκλησίας Ἱεροσολύμων καί γ) ἐκ πεποιθήσεως ὃτι ἡ ἀναβίωσις τῆς Ἐξαρχίας ἀποτελεῖ ἠθικόν χρέος πρός τούς προαπελθόντας καί μοχθήσαντας ἐνταῦθα ἁγιοταφίτας πατέρας καί σοβαράν ὑποχρέωσιν ἒναντι τῆς ἱστορίας τῆς Ἐκκλησίας Ἱεροσολύμων. Διά τῆς Ἐξαρχίας, ἐνισχυθήσονται αἱ προσπάθειαι διεκδικήσεως, παντί θεμιτῷ τρόπῳ καί μέσῳ, τῆς καταπατηθείσης ὑπό τῶν Τούρκων εἰσβολέων Ἱερᾶς Μονῆς Χρυσοστόμου καί τῶν ἂλλων Μονῶν καί Μετοχίων καί τῆς λοιπῆς κτηματικῆς περιουσίας, κειμένης εἰς τό βόρειον τμῆμα τῆς Μεγαλονήσου.
Τήν πρόθεσιν περί ἀνασυγκροτήσεως τῆς Ἐξαρχίας, ὁ πατριάρχης Θεόφιλος, ἐγνώρισεν διά γραμμάτων αὐτοῦ τῷ τότε Τοποτηρητῇ τοῦ Θρόνου καί νῦν Μακαριωτάτῳ Ἀρχιεπισκόπῳ Κύπρου κ. Χρυσοστόμῳ τῷ Β΄ῳ, τήν βοήθειαν καί συμπαράστασιν τοῦ ὁποίου ἐξητεῖτο διά τόν ἀναλαβόντα τήν εὐθύνην ταύτην, τάς ὁποίας ὁ Μακαριώτατος κ. Χρυσόστομος, ἀπό τῆς πρώτης ἡμέρας, λίαν εὐγενῶς καί φιλαδέλφως ἀνταποκριθείς, εὐχαρίστως παρέσχεν καί ὁσημέραι ἐπιδαψιλεύει προθύμως τῇ Ἐξαρχίᾳ καί τῷ διευθύνοντι αὐτήν.
Αἱ ἐπί τῆς πατριαρχίας Θεοφίλου, καταβαλλόμεναι ἐπιτυχεῖς, μέχρι τοῦδε, προσπάθειαι τακτοποιήσεως τῶν πολλῶν καί σπουδαίων θεμάτων εἰς τήν ἀνασυγκρότησιν τῆς Ἐξαρχίας καί τά πρός ὑλοποίησιν προγράμματα, προδιαγράφουν νέαν περίοδον εἰς τήν ζωήν καί δράσιν αὐτῆς, ἡ ὁποία δύναται ἳν’ ἀποτελέσῃ δι’ αὐτήν ἱστορικόν σταθμόν. Κατωτέρω δίκην ἀπολογισμοῦ, ἐκτίθενται ὁρισμένα ἐκ τῶν θεμάτων, τά ὁποῖα ἒτυχον τῆς ἐπιβεβλημμένης καί ἀμέσου ἀντιμετωπίσεως, ὡς:
α) ὁ συντονισμός τῶν ἐκκλησιαστικῶν ἐμφανίσεων τοῦ ἐκπροσώπου τοῦ Πατριαρχείου, μετά τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κύπρου καί τῶν ἑκασταχοῦ Πανιερωτάτων Μητροπολιτῶν καί Ἐπισκόπων, μετά τῶν ὁποίων ἐπιδιώκεται ἡ ἀπαραίτητος συνεργασία, ἀποσκοποῦσα εἰς τήν ὃσον ἒνεστι «περίθαλψιν» τῶν ἐγκαταλελειμμένων Μονῶν καί περιουσιακῶν στοιχείων, ὡς καί πρός προβολήν τῶν ἁγίων Τόπων καί τοῦ ἒργου τοῦ Πατριαρχείου Ἱεροσολύμων καί γενικῶς εἰπεῖν, ἡ ἀκριβής τήρησις τῆς ἐκκλησιαστικῆς δεοντολογίας,
β) ἡ ἀπότισις τῶν ὀφειλῶν καί τελῶν εἰς τό Δημόσιον καί τάς κατά τόπους Δημαρχιακάς καί Κοινοτικάς ἀρχάς, ἀλλά καί ἡ προώθησις αἰτήματος πρός τό ἁρμόδιον Ὑπουργεῖον, διά τήν ἀπαλλαγήν τοῦ Παναγίου Τάφου καί τῆς ἐν Κύπρῳ Ἐξαρχίας αὐτοῦ, τῶν φορολογικῶν τελῶν εἰς τήν ἐπικράτειαν τῆς Κυπριακῆς Δημοκρατίας, ἐπί τῇ βάσει τῶν κεκτημένων δικαιωμάτων καί προνομίων τοῦ Πατριαρχείου, ἀπό τῆς ἐποχῆς τῆς Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας (24), γ) ἡ κατόπιν πολλῶν κοινῶν προσπαθειῶν καί ἀγώνων τῆς Ἐξαρχίας καί τῆς ἑταιρείας ΜΙΚΑΠΩ σημαντική ἀναβάθμισις τῆς ἐξ’ ἀδιαιρέτου κτηματικῆς ἐκτάσεως εἰς Κάτω Πολεμίδια, διά τῆς συνεργασίας μετά τοῦ Ὑπουργείου Ἐσωτερικῶν καί ἡ πρόσθεσις εἰς τά περιουσιακά στοιχεῖα τῆς Ἐξαρχίας, νέας κτηματικῆς ἐκτάσεως εἰς τόν Δῆμον Ἰδαλίου(25),
δ) ἡ μελέτη καί ἐπιτυχής προεργασία ἀνοικοδομήσεως Ναϊδρίου καί ἀξιοπρεπῶν χώρων, ὡς καί ἡ ἀναπαλαίωσις τοῦ ἐν Λευκωσίᾳ παλαιοῦ Μετοχίου, διά τήν ἐκ νέου εἰς τόν αὐτόν χῶρον ἐγκατάστασιν τῆς Ἐξαρχίας(26).
ε) ἡ ἐκπόνησις ἀρχιτεκτονικῶν σχεδίων καί ἀνέγερσις τοῦ ἀπό δεκαετιῶν καταστραφέντος καταστήματος ἐπί τῆς ὁδοῦ Ρηγαίνης, αἱ ἐργασίαι τοῦ ὁποίου ὁσονούπω περατοῦνται καί
στ) ἡ ἐκμίσθωσις τῶν ὑπολειφθεισῶν κτηματικῶν ἐκτάσεων ἐν Καϊμακλίῳ καί Ἀκρωτηρίῳ, ἐπί τῇ βάσει νέων συμβολαίων, ἡ διευθέτησις ἐκκρεμοτήτων τῶν θεσμίων ἐνοικιαστῶν τοῦ κτηρίου ἐπί τῆς ὁδοῦ Λήδρας, ἡ σοβαρότης τῶν ὁποίων δυστυχῶς ἀπαιτεῖ τήν ἐπέμβασιν τῶν δικαστικῶν ἀρχῶν, ἡ ἐκμίσθωσις τῶν ἐν Πύλᾳ μαγαζείων καί γενικῶς ἡ διαφανής διαχείρησις τῶν οἰκονομικῶν τῆς Ἐξαρχίας, ἡ ἀπόδοσις ἐτησίου ἀπολογισμοῦ καί προϋπολογισμοῦ
εἰς τόν Μακαριώτατον Πατριάρχην καί τήν περί αὐτόν Ἁγίαν καί Ἱεράν Σύνοδον τοῦ Πατριαρχείου καί ἡ τακτική ἐνημέρωσις αὐτῶν δι’ ἀλληλογραφίας ἐπί τῶν τρεχόντων θεμάτων.
Διά τήν περαιτέρω ὃμως ἐπιτυχίαν τῆς ἀποστολῆς τῆς Ἐξαρχίας καί ἀνύψωσιν τοῦ κύρους αὐτῆς καί τοῦ Ἐξάρχου τυγχάνουσιν ἀπαραίτητοι αἱ κάτωθι προϋποθέσεις: α) ἡ συνεχής ἐπαφή καί συνεργασία τοῦ ἐκπροσώπου αὐτῆς μετά τοῦ πατριάρχου καί τῆς ἐν Ἱεροσολύμοις Συνόδου, ἐνώπιον τῶν ὁποίων πᾶσα πρότασις ὑποβάλλεται πρός μελέτην καί ἒγκρισιν, β) ἡ συνεργασία τοῦ Ἐξάρχου μετά τῆς Ἱ. Ἀρχιεπισκοπῆς καί τῶν κατά τόπους Μητροπολιτῶν καί Ἐπισκόπων, εἰς τά πλαίσια τῆς ἐκκλησιαστικῆς δεοντολογίας καί γ) ἡ ἀπαιτουμένη ἐνημέρωσις τοῦ Ἐξάρχου ἐκ μέρους πάντων τῶν ἐν Κύπρῳ δραστηριοποιουμένων ὑπέρ τῶν ἁγίων Τόπων συλλόγων, σωματείων καί ἰδιωτῶν καί ἡ συντονισμένη συνεργασία αὐτῶν μετά τῆς Ἐξαρχίας, ὡς φερούσης τήν ἠθικήν εὐθύνην, τόσον ἐνώπιον τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς, ὃσον καί ἒναντι τῆς Πολιτείας καί κοινωνίας τῆς Νήσου, διά πᾶσαν δραστηριότητα, σχέσιν ἒχουσαν πρός τούς ἁγίους Τόπους.
Μετ’ ἐμφάσεως σημειοῦται ἐνταῦθα, ἡ ὁλοπρόθυμος ἀνταπόκρισις, κατανόησις καί διάθεσις τοῦ Προκαθημένου τῆς ἁγιωτάτης Μητρός τῶν Ἐκκλησιῶν, Μακαριωτάτου πατρός καί Πατριάρχου κ. Θεοφίλου τοῦ Γ΄ου καί ἡ συναντίληψις τῆς περί Αὐτόν Ἁγίας καί Ἱερᾶς Συνόδου, εἰς τά ὑποβαλλόμενα αἰτήματα τῆς Ἐξαρχίας, ἀποσκοποῦντα εἰς τήν ἀρτιωτέραν ὀργάνωσιν καί διαχείρισιν αὐτῆς, δι’ ὃ καί ὀφείλονται αὐτῷ θερμαί εὐχαριστίαι.
Ἐπιτραπήτω μοι ὃπως εὐχαριστίας ἀπευθύνω καί τῷ Μακαριωτάτῳ Ἀρχιεπισκόπῳ Κύπρου κ. Χρυσοστόμῳ διά τό ἐπιδεικνυόμενον ζωηρόν αὐτοῦ ἐνδιαφέρον, πρός ἐπιτυχίαν τοῦ ἐπιχειρουμένου ἒργου τῆς Ἐξαρχίας. Ἐπίσης ἐν τῷ προσώπῳ αὐτοῦ ἐκφράζεται ἡ βαθυτάτη ἐκτίμησις τῆς Ἐκκλησίας Ἱεροσολύμων τῇ Ἱερᾷ Ἀρχιεπισκοπῇ, διά τάς καταβαλλομένας ἐπιμόνους προσπαθείας, ἐπιτυχεῖς μέχρι τοῦδε, πρός ἐπαναπατρισμόν τῶν κλαπέντων κειμηλίων, τοιχογραφιῶν καί εἰκόνων, μεταξύ τῶν ὁποίων εὓρηνται καί ἒργα τῆς ἐν Κύπρῳ Ἐξαρχίας τοῦ Παναγίου Τάφου.
Ἐκφράζεται, ἐν τέλει, διαπύρως ἡ εὐχή, ὃπως, ταῖς εὐχαῖς καί εὐλογίαις ἀμφοτέρων τῶν Προκαθημένων, ἡ Ἐξαρχία, διεκπεραιώσῃ ἐπιτυχῶς τήν προσπάθειαν ἀνασυγκροτήσεώς της καί συνεχίσῃ τήν ἀποστολήν αὐτῆς πρός δόξαν τῆς Ἁγιωτάτης Ἐκκλησίας τῶν Ἱεροσολύμων καί τῆς γεραρᾶς Ἁγιοταφιτικῆς Ἀδελφότητος, ἓκαστον γνήσιον μέλος τῆς ὁποίας διακατέχεται ὑπό τοῦ ψαλμικοῦ ζήλου: «Διά Σιών οὐ σιωπήσομαι καί διά Ἱερουσαλήμ οὐκ ἀνήσω».
Εὐχαριστῶ.
1. Πρ. Ἀποστ. Κεφ. Δ, 36-37.
2. Χρονικά Λογίζου Σκευοφύλακος: ἢγουν χρονογραφία τοῦ νησσίου τῆς Κύπρου, ἓως ἒτους 1572 f.29 v,30, σελ. 50, Τόμ. Α΄. Λευκωσία 2004, Ἒκδοσις, Μουσεῖον Ἱερᾶς Μονῆς Κύκκου.
3. Ἰακώβου Πηλίδη, Ἐπισκόπου Κατάνης: Τίτλοι, ὀφφίκια καί ἀξιώματα ἐν τῇ Βυζαντινῇ Αὐτοκτρατορίᾳ καί τῇ Χριστιανικῇ Ὀρθοδόξῳ Ἐκκλησίᾳ, Ἀθῆναι, σ. 115-117.
4. (Ἱστορία τῆς Ἐκκλησίας Ἱεροσολύμων, ἒκδ. Β΄, ἐν Ἀθήναις, 1970, σ.417-418).
5. (αὐτόθι, σ. 439).
6. Ἲδε σχετικόν παράρτημα, εἰς ἒκδοσιν «Κρονικά Λογίζου Σκευοφύλακος: ἢγουν χρονογραφία τοῦ νησσίου τῆς Κύπρου, ἓως ἒτους 1572», σελ. 150, Τόμ. Α΄. Λευκωσία 2004, Μουσεῖον Ἱερᾶς Μονῆς Κύκκου.
7. Τό 1851, τοῦτο ἒχριζεν σοβαρῶν ἐπισκευῶν, αἱ ὁποῖαι ὁλοκληρώθησαν τόν Σεπτέμβριον τοῦ αὐτοῦ ἒτους, ὑπό τοῦ ἀρχιμ. Ναρκίσσου, ὁ ὁποῖος διαμένων εἰς τήν Μονήν Χρυσοστόμου, μετά τήν ἐπισκευήν, ἐχορήγησεν τοῦτο ὡς τόπον διαμονῆς τοῦ λογίου διδασκάλου τῆς «Κοινῆς Ἑλληνικῆς Σχολῆς» Λεοντίου, (1799-1869), «ἳνα πανοικεσία οἰκεῖ καί τό ἐπισκέπτεται». Ἐν συνεχείᾳ, τό 1876, «δωμάτιον» τοῦ οἰκήματος τούτου, παρεχωρήθη εἰς τήν ἀδελφήν τοῦ ἁγιοταφίτου Ἀρχιμανδρίτου Ἱερωνύμου Μυριανθέως Χατζη-Μαρίαν Μιχαήλ καί σύζυγον τοῦ ἀδελφοῦ τοῦ Μητροπολίτου Πέτρας Μελετίου, Μιχαήλ, ἡ ὁποία ἀφιέρωσεν εἰς τόν Π. Τάφον Δέκα Λίρας Τουρκίας, ὑπό τόν ὃρον ὃπως παραμένῃ εἰς αὐτό χωρίς τούς συγγενεῖς, ἐπισκευάσῃ τοῦτο καί καλλιεργῇ τόν πέριξ αὐτοῦ κῆπον.
8. Θεοχάρους Σταυρίδου: Πατριαρχεῖον Ἱεροσολύμων καί Κύπρος, Λευκωσία 2007, σελ. 157.
9. Ἱστορία Ἐκκλ. Ἱεροσ. σ. 507.
10. Κώδιξ Πρακτικῶν Συνόδου, Συνεδρ. ΤΙΓ, τῆς 14/1/1949, σελ.400.
11. Ἡ ἀρχαία εἰκών τοῦ προστάτου τῆς Μονῆς, ἁγίου Χρυσοστόμου, ἐντοπισθεῖσα εἰς τό ἐξωτερικόν ἐπανεπατρίσθη, χάριν εἰς τήν ἂμεσον καί δραστήριον ἐπέμβασιν τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κύπρου, τήν ὁποίαν ἡ Σιωνίτις Ἐκκλησία ἀξιοχρέως εὐγνωμονεῖ. Ἡ Μονή ἒκτοτε εὑρίσκεται ὑπό τουρκικήν κατοχήν καί ἐν αὐτῇ ἒχει ἐγκατασταθῆ τμῆμα τοῦ τουρκικοῦ στρατοῦ, διά τοῦτο καί πᾶσα προσπάθεια ἐπισκέψεως τῆς Μονῆς, πρός διαπίστωσιν τῆς σημερινῆς καταστάσεώς της ἀπέβη μάταια. Ἡ Μονή περιέπεσεν εἰς χεῖρας Μαρωνιτῶν καί κατά τινας μαρτυρίας, ἠγοράσθη ὑπό πλουσίου τινος χριστιανοῦ καί ἐδωρήθη πάλιν εἰς τόν Πανάγιον Τάφον τόν 16ον αἰῶνα. Εἰς τήν Μονήν διέπρεψαν δύο ὁσιακαί μορφαί τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ὁ Κτήτωρ αὐτῆς Ὃσιος Γεώργιος, περί τῆς μνήμης τοῦ ὁποίου ἀναγινώσκομεν εἰς τό Τυπικόν τῆς Μονῆς, φυλασσόμενον εἰς τήν Ἐθνικήν Βιβλιοθήκην τῶν Παρισίων (κώδιξ τῆς σειρᾶς Paris Greque ἀριθμ. 402): «Ἰστέον ὃτι κατά ταύτην τήν ἡμέραν, ἐπιτελοῦμεν τά μνημόσυνα τοῦ ἁγίου Πατρός ἡμῶν καί καθηγητοῦ Ἡγουμένου Γεωργίου, κτήτορος τῆς ἐν Κύπρῳ ἁγίας Μονῆς τοῦ Χρυσοστόμου» καί τόν ἃγιον Νεόφυτον, τόν Ἒγκλειστον, αἱ ἀναφοραί τοῦ ὁποίου περί ἀναχωρήσεως ἐκ τῆς Μονῆς διά τήν Ἁγίαν Γῆν, δύνανται ἳνα ἐκληφθοῦν, ὡς ἐπιβεβαίωσις τῆς παλαιόθεν πνευματικῆς ἐξαρτήσεως τῆς Μονῆς Χρυσοστόμου ἐκ τῆς Ἐκκλησίας Ἱεροσολύμων. Ἡ Μονή ἀναφέρεται εἰς τό Χρονικόν τοῦ Λογήζου Σκευοφύλακος, ἀπαριθμοῦντος τά χωρία τά ἐκκλησιαστικά ὡς ἑξῆς: «Ὁ Πατριάρχης ὁ Ρωμαῖος τῆς Ἱερουσαλήμ,… ἒχει τό μοναστήρι τοῦ Κουτζουβέντι» (f 21 v, § 63, σελ. 38). Εἰς τήν Μονήν ὑπάγονται οἱ Ἱεροί Ναοί τῆς Ἁγίας Τριάδος, Ἁγίας Ἑλένης, ἢδη καταστραφεῖσα περί τά τέλη 11ου, ὁπότε ἐκτίσθη ναός πρός τιμήν τοῦ ἃγ. Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, ἐν ἐρειπιώδη δέ καταστάσει ναΐδρια τοῦ ἁγίου Γεωργίου, ἁγ. Σάββα καί ἁγίασμα (Τσικνοπούλλου Ἰωάν. Ἡ Ἱερά Μονή Χρυσοστόμου τοῦ Κουτσζουβένδη καί τά Ἱερά αὐτῆς Κτίσματα).
12. Αἱ πολύτιμοι τοιχογραφεῖαι αὐτῆς, πωληθεῖσαι ἐντοπίσθησαν εἰς τήν Γερμανίαν, ὃπου ἡ Ἱερά Ἀρχιεπισκοπή Κύπρου, κατόπιν ἐπιμόνων προσπαθειῶν καί δικαστικοῦ ἀγῶνος, ἐπέτυχεν τήν θετικήν καί αἰσίαν ἒκβασιν τῆς δίκης, εἲδησιν, τήν ὁποίαν μετ’ ἀνακουφήσεως ἐπληροφορήθη ἡ ἁγιωτάτη Ἐκκλησία Ἱεροσολύμων, ἐκ δευτέρου εὐγνωμονοῦσα διά τό ἐπιδειχθέν ἀμέριστον ἐνδιαφέρον, ὑπέρ διασώσεως καί ἐπιστροφῆς εἰς τήν ἐστίαν αὐτῶν τῶν τιμαλφῶν τούτων κειμηλίων.
13. Ἡ Μονή μετά ταῦτα παρήκμασε οἱ δέ χῶροι αὐτῆς κατέστησαν ἐρείπια. Μετά πολλάς καί περιπετειώδεις διεκδικήσεις καί καταπατήσεις κτημάτων ὑπό τῶν χωρικῶν καί ἀπειλάς τῆς Δασονομίας δι’ ἀπαλλοτρίωσιν μέρους τῆς περιουσίας, ἐλλείψει δέ καλογήρων ἐπιστατῶν, τά πέριξ τῆς Μονῆς κτήματα, ἐκτάσεως 1256 στρεμμάτων ἐπωλήθησαν τό 1952. Σήμερον σώζεται μόνον τό ναΐδριόν αὐτῆς, ὡς ἐξωκκλήσι τῆς ἐκεῖ ὀρθοδόξου Κοινότητος.
14. αὐτόθι, σελ. 157-158.
15. Βάσει ἀναφορᾶς ἐρευνητοῦ κ. Κ.Κοκκινόφτα καί εἰς Λέυκωμα τῆς Κοινότητος Κοίλη, ἐπαρχίας Πάφου.
16. Πατριαρχ. Ἱεροσολ. καί Κύπρος,σελ. 163—166.
17. Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Κύπρου ἐπέλυεν τάς ἀναφυομένας διαφοράς μεταξύ Ἐξάρχου καί τῶν κατοικούντων τῶν πέριξ τῶν κτημάτων τοῦ Ἁγίου Τάφου χωρικῶν, ὑπεδείκνυεν εἰς τόν Ἒξαρχον τρόπους ἐπιλύσεως καί συμφιλιώσεως, ἐπεκύρωνεν δέ τά κατά τόν διορισμόν νέων Ἐξάρχων, τά πρακτικά παραδόσεως καί παραλαβῆς τῆς προικός καί τῶν ὑπαρχόντων τοῦ Μοναστηρίου καί τῶν λοιπῶν Μετοχίων καί διεβίβαζεν πρός τό Πατριαρχεῖον δωρεάς κυπρίων ἀφιερωτῶν. Ἡ γνώμη τοῦ Ἀρχιεπισκόπου εἶχεν, ὡς φυσικόν, τήν βαρύτητα αὐθεντίας, διά τοῦτο καί οἱ ἑκάστοτε Ἒξαρχοι, εἰς τήν ἀλληλογραφίαν των μετά τοῦ Πατριαρχείου, ἐπεκαλοῦντο πολλάκις καί τήν μαρτυρίαν τοῦ Ἀρχιεπισκόπου, πρός ἐπαλήθευσιν τῶν ὑπ’ αὐτῶν ἐκτιθεμένων πρός τήν προϊσταμένην ἐκκλησιαστικήν αὐτῶν ἀρχήν ἀπόψεων καί θεμάτων.
18. Ὁρισμένοι ἐξ’ αὐτῶν, ὡς κατ’ ἐξοχήν ὁ Μάρκος Περιστιάνης, ἢρχοντο πολλάκις εἰς ἐπαφήν ἀπ’ εὐθείας μετά τοῦ Πατριάρχου, λειτουργοῦντες ὡς μεσάζοντες μεταξύ αὐτοῦ καί τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Κύπρου, ἐπερωτῶντες τήν γνώμην αὐτοῦ διά προκύπτοντα ζητήματα εἰς τά Μετόχια καί διδόντες ἀπολογισμόν τῶν πράξεων, τῶν συναλλαγῶν καί τῶν δραστηριοτήτων αὐτῶν, ὡς ἐξάγεται ἐκ τῆς πλουσίας ἀλληλλογραφίας τῶν ἐτῶν 1731-1884, ἡ ὁποία ἐδημοσιεύθη ὃπως προανεφέρθη ὑπό τοῦ κ. Θεοχάρους Σταυρίδου. Ἲδε σελ. 217 καί ἐπέκεινα.
19. Τό δικαίωμα τῆς «ζητείας» καί ἡ ἒγκρισις τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Κύπρου πρός διεγξαγωγήν αὐτῆς ἐξησκῆτο ἐνίοτε ὑπό ὃρους, τούς ὁποίους ὢφειλεν ἳνα τηρῇ ὁ Ἒξαρχος ἀπαρεγκλήτως, προκειμένου ὃπως ἒχῃ τήν παρρησίαν ἳνα ἐκζητήσῃ τοιαύτην ἂδειαν καί κατά τό ἐπιόν ἒτος. Μία τῶν τοιούτων ὑποχρεώσεων, ἦτο ἡ ἐτήσιος συνδρομή τῆς Μονῆς Χρυσοστόμου, πρός τήν Σχολήν καί ἂλλας φιλανθρωπικάς ὀργανώσεις.
20. (21) Οἱ ὃροι, ἒνδεκα τόν ἀριθμόν, ἒχουσιν ὡς ἑξῆς:
21. «… Ὀφείλει ὁ Ὁσιώτατος Ἀρχιμανδρίτης (τάδε), ὡς πληρεξούσιος Ἒξαρχος τοῦ Παναγίου Τάφου˙
22. α) Προΐστασθαι καί ἡγουμενεύειν ἐν τῇ ἱερᾷ Μονῇ τοῦ Παναγίου Τάφου τῇ παρά τήν Λευκωσίαν τιμωμένῃ ἐπ’ ὀνόματι τοῦ ἐν ἁγίοις Πατρός ἡμῶν Ἰωάννου Ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως τοῦ Χρυσοστόμου, φροντίζειν περί τῆς ἀκριβοῦς ἐκτελέσεως καί εὐρυθμίας τῶν Ἱερῶν ἐν αὐτῇ ἀκολουθιῶν καί τελετῶν καί περί καλῆς συντηρήσεως τῆς ὃλης Μονῆς.
β) Διέπειν καί τά ἂλλα ἐν Κύπρῳ ἱερά Μοναστήρια καί Μετόχια τοῦ Π. Τ. ὡς τό τοῦ ἁγίου- Γεωργίου τοῦ Ρηγάτου καί τοῦ ἁγίου Ἀποστόλου Σίλλα καί φροντίζειν περί εὐπρεπείας τῶν ἐν αὐτοῖς Ἱερῶν Ναῶν καί περί εὐτάκτου καί εὐρύθμου ἐν αὐτοῖς ἐκτελέσεως τῶν ἱερῶν ἀκολουθιῶν καί τελετῶν.
γ) Ἒχειν μέλημα ἐν τοῖς πρωτίστοις τήν καλήν διεύθυνσιν καί σκόπιμον χρησιμοποίησιν πάντων τῶν ἐν Κύπρῳ κτημάτων τοῦ Π. Τ. ἀκινήτων τε καί κινητῶν, κυβερνᾶν αὐτά καί προάγειν εἰς βελτίωσιν, εἲτε ἀμέσως αὐτός, εἲτε δι’ ἐπιτρόπων καί ἐκμισθωτῶν.
δ) Ὀφείλει μάλιστα ἀποδιδόναι τῷ διαδόχῳ αὐτοῦ ἀνελλειπῆ καί ἐν ἀνθηρᾷ καταστάσει τά τε ἱερά Μοναστήρια καί λοιπά ἐν Κύπρῳ κτήματα τοῦ Ἱεροῦ Κοινοῦ τοῦ Π.Τ.
ε) Ὀφείλει, ὃθεν, τοὐλάχιστον δίς μέν τοῦ ἐνιαυτοῦ ἐπισκέπτεσθαι πάντα τά κτήματα τακτικῶς, ἐκτάκτως δ’ ὁσάκις ἂν ἐπισυμβαίνῃ ἀνάγκη, ἐπιτηρεῖν τήν ἐν γένει κατάστασιν αὐτῶν καί τήν ἀκριβῆ ἐκτελεσιν τῶν ὃρων, καθ’ οὓς ἓκαστον κτῆμα ἐκδίδοται εἰς μίσθωσιν, εἰσπράττειν τά ὁρισμένα μισθώματα καί διδόναι ἐπί τῆ εἰσπράξει διπλοτύπους ἀποδείξεις καί καθ’ ὃλου πράττειν πάνθ’ ὃσα συμφέρει τῷ Ἱερῷ Κοινῷ τοῦ Π.Τ.
στ) Μηδεμίαν μηδαμῶς ποιεῖσθαι ἀπαλλοτρίωσιν ἢ ἐκποίησιν οἱουδήτινος κτήματος, εἲτε δηλονότι γαιῶν, ἢ ἀγρῶν, ἢ κήπων, ἢ ἐργαστηρίων, ἢ οἰκιῶν ἂνευ εἰδικοῦ ἐπί τούτῳ Ἐπιτροπικοῦ πληρεξουσίου γράμματος.
ζ) Μηδεμίαν μηδαμῶς ποιεῖσθαι ἀπελευθέρωσιν, ἢ ἀνταλλαγήν τῶν καθιερωμένων τῷ Π.Τ. μεγάλων ἢ μικρῶν κτημάτων ἂνευ εἰδικοῦ ἐπί τούτῳ Ἐπιτροπικοῦ γράμματος.
η) Μηδεμίαν μηδαμῶς ποιεῖσθαι ὑποθήκευσιν κτημάτων ἢ ἐκχώρησιν δικαιωμάτων ἐπί δανείῳ, ἢ δι’ ἓτερον λόγον καί μηδέν συνομολογεῖν δάνειον ἂνευ εἰδικῆς ἐντολῆς.
θ) Μή ἐκμισθοῦν τά κτήματα ἐπί προθεσμίᾳ μακροτέρα τῶν τριῶν ἐτῶν, οὓτως ὣστε κατά τό τέλος τῆς ὁρισμένης ἐν τῇ διακονίᾳ ἑξαετίας παραδοῦναι αὐτά τῷ διαδόχῳ αὐτοῦ ἐλεύθερα πάσης κτηματικῆς ὑποχρεώσεως καί οἱουδήτινος δασμοῦ παντελῶς ἀπηλλαγμένα.
ι) Ἀποστέλλειν τακτικῶς τῷ Ἱερῷ Κοινῷ πάντα τά ἐκμισθωτήρια συμβόλαια ἐν ἀντιγράφοις ἐγκύροις, ὡς καί τά στελέχη τῶν διπλοτύπων ἀποδείξεων καθ’ ἓκαστον ἒτος.
ια) Ἐκ τῶν προσόδων τῶν κτημάτων ἐπαρκεῖν εἰς συντήρησιν ἑαυτοῦ τε καί τῶν σύν αὐτῷ, εἰς βελτίωσιν τῶν κτημάτων, εἰς διεξαγωγήν τῶν ὑποθέσεων καί δικῶν, εἰς ἐπισκεύασιν τῶν ἱερῶν Μοναστηρίων καί Μετοχίων καί τῶν ἐκμισθουμένων οἲκων καί ἐργαστηρίων, εἰς ἀπότισιν παντός ἓως τοῦδε ἐπιβεβλημμένου Κυβερνητικοῦ ἢ ἀστικοῦ φόρου καί καθ’ ὃλου εἰς ὠφέλιμον διακυβέρνησιν τῶν ἐμπεπιστευμένων αὐτῷ ἱερῶν συμφερόντων, ἒτι δ’ ἀποδιδόναι ἐτησίως καί ἓνα μῆνα πρό τῆς λήξεως ἑκάστου ἒτους ποσόν ……. λιρῶν Ἀγγλίας τῷ Ἱερῷ Κοινῷ ἐκ τῶν προσόδων τῆς Ἐξαρχίας Κύπρου, μηδεμιᾶς ἐπιτρεπομένης ἀναβολῆς ἢ καθυστερήσεως τῆς ὑποχρεώσεως ταύτης, ὡς δυναμένης ἀποτελέσαι αἰτίαν ἀμέσου ἀντικαταστάσεως αὐτοῦ ἐν τῇ διακονίᾳ».
23. Ὁ Ἒξαρχος αὐτῆς τότε, ἀρχιμανδρίτης Μεθόδιος, νῦν Ἀρχιεπίσκοπος Θαβωρίου, ἐμπερίστατος, παρέμεινεν ἐπί τι διάστημα ἐν Λευκωσίᾳ, ἐπιβλέπων τήν ἐναπομείνασαν περιουσίαν εἰς τό ἐλεύθερον τμῆμα τῆς Κυπριακῆς Δημοκρατίας καί μετά τινα χρόνον ἀνεκλήθη εἰς τήν Ἱερουσαλήμ, τήν δ’ ἐκ μακρόθεν ἐποπτείαν τῶν ἐν Κύπρῳ πραγμάτων, ἀνέλαβον διαδοχικῶς οἱ Μητροπολῖται Πέτρας Γερμανός (1979-1991) καί Πέτρας Κορνήλιος (1991-2004), τόν ὁποῖον διά βραχύ τι διάστημα ἀντικατέστησεν ὁ Ἀρχιμ. Νεκτάριος (2004-2005).
24. Ὁ Πατρ. Διόδωρος προέβη εἰς τήν ἀγοράν τεσσάρων καταστημάτων καί δύο διαμερισμάτων εἰς τήν παραλίαν Πύλας-Ἐπαρχίας Λάρνακος.
25. Τά δικαιώματα ταῦτα ἐσεβάσθησαν αἱ χῶραι τῆς Ἰορδανίας, τοῦ Ἰσραήλ καί τῆς Παλαιστινιακῆς Διοικήσεως, ἐπί τῶν ὁποίων ἐπεκτείνεται ἡ πνευματική δικαιοδοσία τοῦ Πατριαρχείου Ἱεροσολύμων καί ἀνεγνωρίσθησαν ὑπό τῆς Ἑλλάδος, συμπεριλαβούσης, τιμῆς ἓνεκεν, τοιαύτην πρόνοιαν εἰς τό Σύνταγμα αὐτῆς.
26. Ταῦτα διευθετήθησαν μετά τήν προσφοράν πρός τήν Κυπριακήν Δημοκρατίαν, ἐκ μέρους ἀμφοτέρων τῶν συνιδιοκτητῶν, τεσσαράκοντα στρεμμάτων διά τήν δημιουργίαν Τεχνικῆς Σχολῆς εἰς Κ. Πολεμίδια.
27. Ἡ χρονοβόρος αὓτη προετοιμασία, εἰς τήν ὁποίαν περιλαμβάνονται ἡ ἐκπόνησις ἀρχιτεκτονικῶν σχεδίων, πολεοδομική καί οἰκοδομική ἂδεια, καθώς καί ἂδεια ἐπεμβάσεως εἰς διατηρητέον κτήριον, ὡς λογίζεται τό ἐν ἐρειπιώδει πλέον καταστάσει διόρωφον οἲκημα, ἢχθη ἢδη εἰς πέρας καί ἀναμένεται λίαν προσεχῶς ἡ ἒναρξις τοῦ ἒργου.
Login
Υπενθύμιση κωδικού