Η Παναγία στη νήσο Κύπρο

1. Παναγία Παλουριώτισσα

Είναι ένας μικρός αρχαίος ναός της Παναγίας στο ομώνυμο προάστιο της πρωτεύουσας της Κύπρου Λευκωσίας.

Λίγα πράγματα είναι γνωστά για το ναό αυτό. Λέγεται ότι την εικόνα αυτή της Παναγίας την έκρυψαν τον καιρό των διωγμών από φόβο οι χριστιανοί μέσα σ' ένα αγκαθωτό θάμνο που στην κυπριακή διάλεκτο ονομάζεται παλλούρα εξ ου και η ονομασία Παλουριώτισσα.

Μετά από χρόνια την βρήκαν κάποιοι μοναχοί που ίδρυσαν μοναστήρι και την τοποθέτησαν στο καθολικό του. Το πιο πιθανό είναι ότι ο αρχαίος ναός που σώζεται είναι το καθολικό της μονής.

Με το κύλισμα των χρόνων άγνωστο πώς και γιατί η μονή διαλύθηκε. Σήμερα είναι απλώς ενοριακός ναός.

Γύρω από αυτόν το ναό δημιουργήθηκε χωριό και μετά την παρέλευση αρκετού χρόνου μετατράπηκε σε αστική περιοχή.

Ο οικισμός της Παλουριώτισσας βρίσκεται πάρα πολύ κοντά στην διαχωριστική γραμμή Αττίλα. Για αυτό στην περιοχή υπάρχουν φυλάκια της «Κυπριακής Εθνικής φρουράς». Εδώ δολοφονήθηκε από τους Τούρκους εν ψυχρώ τον Απρίλη του 1993, ο στρατιώτης Αθανάσιος Κλεοβούλου.

Αργότερα χτίστηκε και δεύτερος μεγάλος ναός αφιερωμένος στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου.

Χάριν της ιστορίας αναφέρουμε ότι απ' αυτό το ναό της Ευαγγελίστριας όπως είναι γνωστό κηδεύτηκε ο εθνάρχης Μακάριος τον Αύγουστο του 1997.


2. Παναγία Μακεδονίτισσα

Ενοριακός ναός της Παναγίας στην ομώνυμη συνοικία της Λευκωσίας. Στους αγρούς της περιοχής αφθονούσε το φυτό μακεδονήσι δηλ. ο μαϊντανός εξ ου και η ονομασία.

 

3. Παναγία Παραμυθία

 Η εικόνα της Παραμυθίας βρίσκεται τοποθετημένη στο καθολικό της μονής Κύκκου. Η παράδοση αναφέρει πως βρισκόταν αλλού, αλλά όταν ο ναός της καταστράφηκε μεταφέρθηκε στον Κύκκο. Παραμυθία σημαίνει παρηγοριά και φέρει αυτό το όνομα διότι είναι ζωγραφισμένη κατά τον ίδιο τρόπο σαν την Παραμυθία του Αγίου Όρους . Η Παναγία έχει το πρόσωπο της στραμμένο αριστερά, ενώ κρατεί το χέρι του Υιού της μπροστά στο στόμα Tης. Η Παραμυθία του Αγίου Όρους είχε άλλη μορφή, αλλά κατόπιν ενός θαύματος πήρε αυτή την ονομασία. Κάποτε στο Άγιο Όρος θα εισέβαλαν πειρατές. Προτού ακόμα εισβάλουν ένας μοναχός άκουσε μια φωνή από την εικόνα αυτή της Παναγίας να του λέει: «Να μην ανοίξετε σήμερα της πόρτες της μονής. Ανεβήτε στα τείχη και διώξτε τους πειρατές». Ο Χριστός όμως της λέει δηλ. το Θείο Βρέφος: «Μη Μητέρα, μην το λες αυτό. Άφησε τους να τιμωρηθούν όπως τους πρέπει».

Η Παναγία όμως πήρε το χέρι του Υιού Της, έστρεψε στ' αριστερά το πρόσωπό Της και επανέλαβε τα ίδια λόγια.

Η ανάμνηση του θαύματος αυτού γιορτάζεται μέσα στον Ιανουάριο.

Από τα μάτια και της Παναγίας και του Χριστού κύλησαν δάκρυα στην εικόνα αυτή τον Νοέμβριο του 1996.

 

4. Παναγία του Γλωσσά

Γυναικείο μοναστήρι στην επαρχία Λεμεσού(νοτιότερη επαρχία της Κύπρου).

Εδώ καταφεύγουν όσοι γονείς έχουν μικρά παιδιά με προβλήματα ομιλίας και ζητούν τη βοήθεια της Παναγίας. Λόγω των πολλών θαυμάτων σε τέτοια παιδιά η Παναγία πήρε αυτή την επονομασία.

 

5. Παναγία Ασπροφορούσα

Παρόμοια η ιστορία με τον Παρθενώνα της Αθήνας στον λόφο της Ακρόπολης. Η Κύπρος, ως γνωστόν, καταλήφθηκε και από τους Φράγκους, που μέχρι σήμερα συναντά κανείς τα ίχνη τους στο νησί. Πολλοί ήταν βέβαια οι κατακτητές της Κύπρου, πριν τους Φράγκους την κατέκτησαν οι Βυζαντινοί, μετά τους Φράγκους ήρθαν οι Ενετοί κατόπιν οι Τούρκοι, έπειτα οι Άγγλοι.

Στο τουρκοκρατούμενο σήμερα χωριό Μπέλαπαις της επαρχίας Κερύνειας οι Φράγκοι μοναχοί Πρεμοντρέ εγκαταστάθηκαν στο μοναστήρι με το όνομα «Αββαείο της ειρήνης». Λειτούργησε κανονικά ως το 1460. Όταν αργότερα το 1570 το νησί καταλήφθηκε από τους Τούρκους, το αββαείο λεηλατήθηκε και οι μοναχοί διώχτηκαν. Η εκκλησία δόθηκε στους Έλληνες που την αφιέρωσαν στην Παναγία την Ασπροφορούσα, διότι και οι Φράγκοι μοναχοί φορούσαν άσπρα ρούχα.


6. Παναγία Αψινθιώτισσα

Η Αψινθιώτισσα είναι ένα ξωκλήσι στο κατεχόμενο από τους Τούρκους Σιγχαρί της επαρχίας Κερύνειας.

Το χωριό Σιγχαρί το πιο πιθανόν είναι ότι πήρε τ' όνομα του από το Φράγκο γαιοκτήμονα της περιοχής τον Σιρ Χαρίν. Το χωριό φαίνεται πως ανήκε στο δικό του φέουδο.

Είναι ο τόπος καταγωγής του Μακαριστού Πατριάρχη Αλεξανδρείας Πέτρου.

Η εικόνα της Αψινθιώτισσας βρέθηκε μέσα σε μιαν αψινθιά, φυτό ίσως παρόμοιο της ροδοδάφνης. Γιόρταζε την 21η Νοεμβρίου.

 

7. Παναγία Ιαματική του Αρακαπά

Η Παναγία αυτή είναι ξακουστή για την θεραπεία των ακατάσχετων αιμορραγιών. Πολλά είναι τα θαύματα που επιτελεί. Όπως αναφέρει ο σημερινός ιερέας του ναού κάποια γυναίκα είχε πληγωθεί στα πόδια από σπασμένα γυαλιά μποτίλιας (μπουκάλας). Το αίμα έτρεχε ασταμάτητο... Μόλις προκάλεσε την Παναγία την Ιαματική σταμάτησε.

Ο Αρακαπάς είναι χωριό της επαρχίας Λεμεσού και η Παναγία Ιαματική είναι ο ναός του χωριού.

Η Παναγία Ιαματική στην εικόνα Της είναι ζωγραφισμένη σε στάση δέησης.

 

8. Παναγία Αγγελόκτιστη Κιτίου

Αρχαίο ξωκλήσι στο χωριό Κίτι της επαρχίας Λάρνακας. Το Κίτι είναι η γενέτειρα του στωικού φιλοσόφου Ζήνωνα και ο τόπος όπου σκοτώθηκε ο Αθηναίος στρατηγός Κίμωνας πολεμώντας τους Πέρσες. Σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση, οι κάτοικοι του αρχαίου Κιτίου,εξαιτίας των αραβικών επιδρομών μετακινήθηκαν προς το Κίτι για περισσότερη ασφάλεια και αποφάσισαν να ανεγείρουν Ναό προς τιμήν της Θεοτόκου. Μετά την έναρξη των εργασιών διαπίστωσαν ότι κατά τη διάρκεια της νύχτας τα θεμέλια του Ναού μετακινούνταν. Τότε τον μετέφεραν αλλού και διαπίστωσαν πως τη νύχτα κατέβαιναν στρατιές αγγέλων και έχτιζαν το Ναό, την Παναγία Αγγελόκτιστη. Η εκκλησία στο βορειοδυτικό άκρο του χωριού Κίτι χτίστηκε τον 11ο αιώνα πάνω στα ερείπια παλαιοχριστιανικής βασιλικής του 5ου αιώνα.  Ο αρχιτεκτονικός τύπος του σημερινού Ναού ανήκει στην κατηγορία του εγγεγραμμένου σταυροειδούς με τρούλο. Τον 12ο αιώνα, βόρεια του Ναού χτίστηκε καμαροσκέπαστο παρεκκλήσι αφιερωμένο στους ιαματικούς Αγίους Αναργύρους Κοσμά και Δαμιανό. Στο παρεκκλήσι σώζονται δύο στρώματα τοιχογραφιών, όπου το νεώτερο (χρονολογημένο τον 15ο αιώνα), παρουσιάζει τον Άγιο Γεώργιο έφιππο και τους λοιπούς αγίους όρθιους. Στα τέλη του 13ου με αρχές 14ου αιώνα χτίστηκε στη νότια πλευρά του Ναού το λατινικό παρεκκλήσι που εντυπωσιάζει με το γοτθικό του ρυθμό.  Στην κυρίως εκκλησία υπάρχουν μερικές εικόνες αριστουργηματικής τέχνης όπως αυτή του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, που βρίσκεται στο τέμπλο στην είσοδο του Ναού και χρονολογείται από τον 15ο αιώνα. Αυτή η βυζαντινή εικόνα του Αρχαγγέλου Μιχαήλ είναι σπάνια και έχει αναγνωριστεί ως η πρώτη στο είδος της από την Unesco.

Η Παναγία παρουσιάζεται όρθια κρατώντας τον Χριστό με το αριστερό Της χέρι, ενώ συνήθως είναι δεξιοκρατούσα. Δεξιά και αριστερά στέκουν άγγελοι. Μοναδική εικόνα, άλλη της ίδιας τεχνοτροπίας (που η Παναγία να είναι αριστεροκρατούσα) είναι η Ζερβιότισσα στην Κρήτη.

Η εικόνα επιγράφεται «Η Αγία Μαρία». Εύλογα υποψιάζεται κανείς ότι πρόκειται για αιρετική επίδραση αφού η ορθόδοξη εκκλησία θεωρεί την Παναγία πάνω απ' όλους τους Αγίους γι' αυτό Την ονομάζει Παν-αγία διότι τους ξεπέρασε όλους σε αγιότητα.

 

9. Παναγία Γαλαταριά ή αλλιώς Γαλακτοτροφούσα

Στην επαρχία Πάφου (νοτιοδυτική επαρχία της Κύπρου) βρίσκεται και το χωριουδάκι της Γαλαταριάς. Το όνομα του χωριού οφείλεται στον ναό του χωριού που είναι αφιερωμένος στην Παναγία την Γαλακτοτροφούσα. Στην κυπριακή διάλεκτο λέγεται Γαλαταριά.

Η Παναγία στην εικόνα Της, αυτήν της γαλακτοτροφούσας παρουσιάζεται να θηλάζει τον Χριστό.

Κατά μαρτυρία του Χ.Α., φοιτητή θεολογίας στην Αθήνα και καταγομένου από το χωριό, ο σημερινός ναός της Γαλαταριάς ή Γαλακτοτροφούσας κτίστηκε πριν από πενήντα περίπου χρόνια. Στην θέση του βρισκόταν αρχαίος ναός της Παναγίας ο οποίος πλήγηκε από κεραυνό. Η ζημιά δεν ήταν πολύ σοβαρή αλλά εντούτοις θέλησαν οι χωρικοί να τον γκρεμίσουν και να οικοδομήσουν τον σημερινό ναό.

Γιορτάζει η Γαλαταριά στις 8 Σεπτεμβρίου.

 

10. Παναγία Γλυκιώτισσα

Ξωκλήσι κτισμένο στο ακρογιάλι της κατεχόμενης Κερύνειας. Η Κερύνεια είναι η βορειότερη επαρχία της Κύπρου και καταλήφθηκε στις 20-22 Ιουλίου 1974.

Η Παναγία η Γλυκιώτισσα έσωσε κάποτε τους Κερυνιώτες από την φοβερή ασθένεια της πανώλης, ίσως γι αυτό πήρε και το όνομα αυτό δηλ. Γλυκιώτισσα από το ρήμα γλιτώνω.

Άλλοι πιστεύουν πως τ' όνομα οφείλεται στο γλυκό νερό αρχαίου πηγαδιού μέσα στο μοναστήρι.

Λέγεται από ξένους ερευνητές ότι ήταν καθολική εκκλησία που πέρασε στα χέρια των ορθοδόξων.

Η αλήθεια όμως είναι ότι την έκτισε ο πρωτομάστορας που έκτισε και το φρούριο της Κερύνειας. Κάθε βράδυ μετά τον κάματο της μέρας, κουβαλούσε και μια πέτρα ώσπου έκτισε την εκκλησία της Γλυκιώτισσας.

Στις 8 Σεπτεμβρίου (γενέσιο της Θεοτόκου) γινόταν μεγάλη πανήγυρη στο ξωκλήσι αυτό της Γλυκιώτισσας.

Τώρα στην προσφυγιά, τελείται το πανηγύρι, την ίδια μέρα κάθε χρόνο στην Λεμεσό. Οι Κερυνιώτες έχουν κτίσει στο προάστιο της Λεμεσού, Πολεμίδια, ένα ξωκλήσι αφιερωμένο στην Γλυκιώτισσα, εις ανάμνηση εκείνου της Κερύνειας και γιορτάζουν εκεί το Γενέσιο της Θεοτόκου.

Σημείωση: Οι πληροφορίες για την Γλυκιώτισσα όπως και για την Παναγία Ασπροφορούσα λήφθηκαν από το βιβλίο «Της Πατρίδας χώματα», έκδοση του Υπουργείου Παιδείας Κύπρου, 1985.

 

11. Παναγία Χρυσοτριμιθιώτισσα

Τέσσερα χιλιόμετρα δυτικά της πόλης της Κερύνειας βρίσκεται το χωριό Τριμίθι. Καταλήφθηκε και αυτό όπως και όλη η επαρχία της Κερύνειας από τους Τούρκους, κατά την πρώτη εισβολή της 20 Ιουλίου 1974.

Δεξιά της εισόδου του χωριού, υπήρχε ένα σπήλαιο μέσα στο οποίο βρέθηκε μια εικόνα της Παναγίας. Μπροστά στο στόμιο της σπηλιάς υψωνόταν μια πελώρια τριμηθιά. Η τριμηθιά είναι θάμνος συνήθως, μπορεί όμως να είναι και δένδρο, με λεπτά μικρά φύλλα. Με τα κλαδιά της που είναι μακριά και ευλύγιστα έπλεκαν οι παλιότεροι καλάθια.

Όταν οι χωρικοί έκτισαν την εκκλησία του χωριού, θέλησαν να μεταφέρουν σ' αυτόν την εικόνα της Παναγίας. Δεν το κατόρθωσαν, διότι την έπαιρναν το πρωί και την νύχτα γύριζε πίσω στην σπήλια. Εξαιτίας της τριμηθιάς πήρε τ' όνομα η Παναγία, Χρυσοτριμιθιώτισσα. Η Χρυσοτριμιθιώτισσα ήταν ξωκλήσι του Τριμιθιού, όχι ο κυρίως ναός. Μεγάλη πανήγυρη γινόταν την Λαμπροδευτέρα εδώ πριν το 1974.

Μετά την αποφράδα χρονιά η Χρυσοτριμιθιώτισσα δέχτηκε την μανία των Τούρκων και όλο εκείνο το πάθος τους να εξαφανίσουν οτιδήποτε ορθόδοξο - χριστιανικό.

Όπως έγραψε κυπριακό περιοδικό, οι Τούρκοι αφού έγραψαν πάνω στην εικόνα της Παναγίας μια πολύ χυδαία λέξη, την κομμάτιασαν και την έριξαν σε γκρεμό.

Επίσης μεγάλος σάλος είχε ξεσπάσει γύρω στον Ιούνιο του 1996 όταν οι Τούρκοι θέλησαν να βγάλουν σε δημοπρασία προς πώληση το ξωκλήσι της Χρυσοτριμιθιώτισσας.


12. Παναγία Αχειροποίητος Λαπήθου

Η Αχειροποίητος της Λαπήθου όπως αναφέρει ένας θρύλος ήταν κτισμένη στην Μ. Ασία αλλά η Παναγία μερίμνησε για την μεταφορά της θαυματουργικώς στην Λάπηθο για να την σώσει από την βεβήλωση. Προφανώς κινδύνευε από κάποιους αλλόπιστους εχθρούς.

Αυτή η παράδοση εξηγεί και το όνομα του μοναστηριού, αχειροποίητος δηλ. δεν την έκτισε ανθρώπινο χέρι. Η Ίδια η Παναγία δια της δύναμης Του Υιού Της σήκωσε ολόκληρο το μοναστήρι και το απίθωσε στην Λάπηθο.

Την αυτή καταγράφει και ένα περιοδικό για παιδιά που κυκλοφορεί ακόμα στα δημοτικά σχολεία της Κύπρου, η «Παιδική Χαρά».

Η Αχειροποίητος είναι κτισμένη στον τύπο των Βυζαντινών μοναστηριών, στην μέση το καθολικό και γύρω - γύρω τα κελιά των μοναχών.

Εδώ τελέστηκαν μυστικά και βιαστικά στα 1956 οι γάμοι του υπαρχηγού της Ε.Ο.Κ.Α Γρηγόρη Αυξεντίου.


13. Παναγία του Άρακα

Σε μικρή απόσταση από τον Αγρό βρίσκεται το χωριό Λαγουδερά. Καύχημα του χωριού η Παναγία του Άρακα, ξωκλήσι σήμερα, αλλά στα Βυζαντινά χρόνια ήταν και αυτό μοναστήρι. Ήταν πανομοιότυπο του Μεγάλου Αγρού.

Η επωνυμία Άρακα είναι παραφθορά της λέξης γέρακας δηλ. γεράκι. Λέγεται ότι στην περιοχή που βρίσκεται το εκκλησάκι της Παναγίας έπεσε νεκρό ένα γεράκι.

Έσκαψαν τότε οι κάτοικοι του οικισμού βαθιά στο χώμα εκεί που έπεσε και βρήκαν ένα εικόνισμα της Παναγίας. Εξ αφορμής του γεγονότος κτίστηκε η μονή.

Η Παναγία στην εικόνα της παρουσιάζεται όρθια να κρατά στην αγκαλιά της τον Χριστό. Η μορφή της έχει φιλοτεχνηθεί και σε χριστουγεννιάτικες κάρτες.

Εξαιτίας των πολλών και αξιόλογων τοιχογραφιών του το ξωκλήσι περιλήφθηκε στα προστατευόμενα μνημεία της ΟΥΝΕΣΚΟ.

Στον περίβολο του ναού έχει στηθεί προτομή του δολοφονηθέντος από τους Τούρκους εθνοφρουρού Τρύφωνα Τρύφωνος.

 

14. Παναγία του Αγρού

Το χωριό Αγρός βρίσκεται στην επαρχία Λεμεσού. Το όνομα του χωριού παραπέμπει στην ελληνικότητα της Κύπρου, αφού αγρός είναι αρχαιοελληνική λέξη και σημαίνει χωράφι.

Η κύρια εκκλησία του χωριού είναι αφιερωμένη στην Παναγία. Όπως μαρτυρεί ο φοιτητής θεολογίας στην Αθήνα Χ.Μ. καταγόμενος από τον Αγρό, στην Κύζικο της Μ. Ασίας υπήρχαν δύο μονές του Μεγάλου Αγρού και Μικρού Αγρού. Τον καιρό της εικονομαχίας 40 μοναχοί της μονής κατέφυγαν στην Κύπρο και ίδρυσαν μοναστήρι.

Πήρε το όνομα Μεγάλος Αγρός.

Αυτοί κατέφυγαν στο νησί μετά τον μαρτυρικό θάνατο του Αγίου Θεοφάνους του Ομολογητή.

Στην αρχή αποβιβάστηκαν στο Ακρωτήρι Γάτα, στην αλυκή της Λεμεσού.

Γύρω από το μοναστήρι λόγω επιδημίας πανώλης συσπειρώθηκαν οικογένειες οι οποίες αποτέλεσαν και τον πρώτο πυρήνα του χωριού.

Η Παναγία του Αγρού πανηγυρίζει την 21 του Νοεμβρίου.


15. Παναγία του Τοχνιού

Είναι ένα ξεχασμένο ερημοκλησάκι στην περιοχή του χωριού Μάνδρες της επαρχίας Αμμοχώστου.

Λέγεται ότι κάποτε κάποιους μοναχούς τους κυνηγούσαν Τούρκοι. Πάνω στο κυνηγητό, έφτασαν μπροστά σ ‘ ένα θεόρατο βράχο. Ο τρόμος τους ήταν μεγάλος λόγω του διπλού κινδύνου. Παρακάλεσαν τότε την Παναγία να τους αξιώσει να πηδήξουν από τον βράχο, για να ξεφύγουν από τους Τούρκους, χωρίς να σκοτωθούν και αυτοί, από ευγνωμοσύνη στον τόπο που θα έπεφταν γεροί θα Της έκτιζαν ένα εκκλησάκι.

Η Παναγία εισάκουσε το αίτημα τους και έτσι κτίστηκε το εκκλησάκι της Παναγίας του Τοχνιού.

Οι δε διώκτες τους πήδηξαν από τον βράχο και σκοτώθηκαν.

Πανηγύριζε το εκκλησάκι στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου (25 Μαρτίου).

Σημείωση: Οι Μάνδρες βρίσκονται βόρεια της κωμόπολης της Ακανθούς, καταλήφθηκαν με την δεύτερη εισβολή της 16 Αυγούστου 1974.


16. Παναγία Γαλακτοτροφούσα Παλαικύθρου

 Το Παλαίκυθρο είναι τουρκοκρατούμενο χωριό της επαρχίας Λευκωσίας το οποίο καταλήφθηκε με τη δεύτερη εισβολή των Τούρκων στις 16 Αυγούστου 1974. Η Γαλακτοτροφούσα βρίσκεται στο κέντρο του χωριού. Πανηγύριζε στις 2 Φεβρουαρίου όπως και η Χαρδακιώτισσα της γειτονικής Κυθρέας.

Η εικόνα αυτή της Παναγίας ήταν ιδιαίτερα θαυματουργή σε περιπτώσεις γυναικών που δεν είχαν γάλα να θηλάσουν τα παιδιά τους. Από ευγνωμοσύνη προς τη Θεομήτορα άφηναν στην εικόνα Της τα μισοφόρια τους (ξεμάσχαλα διάφανα φορέματα που φορούσαν κάτω από τα εξωτερικά τους ενδύματα).

Στο Παλαίκυθρο κατοικούσαν πριν την εισβολή Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι. Αξιοσημείωτο είναι το θαύμα της Παναγίας σε μια τουρκάλα η οποία είχε υιοθετήσει ένα βρέφος και όπως ήταν φυσικό αφού δεν είχε προηγηθεί τοκετός, δεν είχε γάλα να το θηλάσει. Παρακάλεσε, τότε, θερμά την Παναγία να αποκτήσει γάλα για να θηλάσει το παιδάκι ώστε να μην πεθάνει από την πείνα αφού τόσο τα έτοιμα γάλατα όσο και οι παιδικές τροφές ήταν ανύπαρκτα εκείνη την εποχή.

Η Παναγία εισάκουσε το αίτημα της βραβεύοντας την πίστη και την ανιδιοτελή αγάπη της για το βρέφος. (Μαρτυρία Π. Αναστασίου)


17. Παναγία Γαλόκτιστη ή Γαλοκτισμένη
Το εκκλησάκι αυτό της Παναγίας βρίσκεται στο χωριό Πύργος Τηλλυρίας, πολύ κοντά στη διαχωριστική γραμμή του Αττίλα.

Το ξωκλήσι αυτό λέγεται ότι κτίστηκε από βοσκούς της περιοχής οι οποίοι είχαν τόσο γάλα που τον πηλό τον ζύμωναν με γάλα αντί με νερό προκειμένου να ενώσουν τις πέτρες. Όταν κάποια στιγμή τόλμησαν να χρησιμοποιήσουν νερό οι πέτρες δεν κολλούσαν η μια με την άλλη. Φαίνεται ότι το θέλημα της Παναγίας ήταν ο ναός της να κτιστεί με γάλα.

Για την Γαλόκτιστη Παναγία λέγεται και το εξής θαυμαστό γεγονός: Κάποια γυναίκα θέλησε να πάει στο εκκλησάκι να παρακαλέσει την Παναγία να αποκτήσει γάλα για να μπορέσει να θηλάσει το παιδί της. Πήγε καβάλα σε ένα γαϊδούρι θηλυκό αφού τα αυτοκίνητα σπάνιζαν τότε. Δυστυχώς, ίσως είτε από απερισκεψία είτε από φυγοπονία πήγε ανεβασμένη πάνω στο γαϊδούρι μέχρι έξω από την πόρτα του ναού.

Τότε συνέβηκε το εξής: Αντί να "κατεβάσει" γάλα η γυναίκα, "κατέβασε" το θηλυκό γαϊδούρι που κοπίασε να την μεταφέρει.

Δίκαιος ο Υιός της Παρθένου αγαπά όλη την κτίση και αποδίδει στον καθένα κατά τα έργα του.

 

18. Παναγία Ποταμίτισσα

 Το εκκλησάκι αυτό βρίσκεται στο χωριό Καζάφανι της επαρχίας Κερύνιας. Η ονομασία του χωριού σημαίνει χωριό του Αγίου Επιφανίου. Πολύ πιθανόν από αυτό το μέρος να καταγόταν ο Άγιος Επιφάνιος, επίσκοπος Κωνστάντιας. Η Κωνστάντια βρισκόταν κτισμένη στη θέση της σημερινής Αμμοχώστου. Πήρε το όνομα της από τον Κωνστάντιο απόγονο του Αγίου Κων/νου, ο οποίος (Κωνστάντιος) την ανοικοδόμησε μετά από σεισμό.

Το εκκλησάκι είναι κτισμένο στην όχθη ποταμού του χωριού και εδώ οφείλεται και η ονομασία του.

Τον καιρό της Φραγκοκρατίας που υπήρξε μια περίοδος σκληρής δοκιμασίας για την ορθόδοξη εκκλησία της Κύπρου οι κατακτητές άρπαξαν τα κτήματα της μονής και τα οικειοποιήθηκαν.

Αντίθετα οι Τούρκοι κατακτητές (1572-1878) έδειξαν σεβασμό. Πολλές φορές στις γιορτές της Θεομήτορος έπαιρναν ανθοδέσμες που τις απέθεταν μπροστά στην εικόνα Της. Στη δημιουργία αυτού του σεβασμού συνέβαλε και το γεγονός ότι Τούρκοι έβλεπαν την Παναγία σαν μια λευκοντυμένη γυναίκα να περιφέρεται γύρω απ! το ναό Της.

Αξιόλογες ήταν και οι τοιχογραφίες του ναού.

Πρόσφατα ο ναός της Ποταμίτισσας έχει μετατραπεί από τους Τούρκους σε γκαλερί (χώρο έκθεσης έργων ζωγραφικής, γλυπτικής, κ.λπ.)

 

19. Παναγία της Λύσης ή Λυσιώτισσα

 (λίγες αποσπασματικές πληροφορίες και θαύματα)

Η Παναγία αυτή είναι ο ναός του ομωνύμου χωριού της Αμμοχώστου. Η Λύση όπως και ολόκληρη η επαρχία κατέχεται από τους Τούρκους, από τον Αύγουστο του 1974.

Είναι γνωστό ότι η Λύση είναι κτισμένη στον πλατύ κάμπο της Μεσαορίας, της πιο ξακουστής πεδιάδας της Κύπρου. Ως εκ τούτου οι κάτοικοι ασχολούνταν με την κτηνοτροφία. Οι βοσκοί του χωριού όταν αρρωστούσε κάποιο ζώο τους, έκοβαν λίγες τούφες απ' το τρίχωμα του και τις απέθεταν μπροστά στην εικόνα της Παναγίας. Αυτό το γεγονός στάθηκε αφορμή να ονομαστεί η Παναγία της Λύσης "Βοσκοπούλα" ή "Βόσκαινα" στην κυπριακή διάλεκτο.

Σκλαβωμένος ο ναός για είκοσι έξι και πλέον χρόνια αλλά οι ξεριζωμένοι Λυσιώτες δεν ξεχνούν. Απρίλιο του 2000, με πρωτοβουλία ανδρογύνου από τη Λύση ιδρύθηκε κοινωφελές ίδρυμα με την ονομασία "Παναγία της Λύσης". Σκοπός του η οικονομική ενίσχυση όποιου χωριανού έχει ανάγκη.

Λίγο μετά τον ηρωικό θάνατο του Γρηγόρη Αυξεντίου τρεις Άγγλοι μπήκαν στο ναό της Παναγίας και έριξαν μια πέτρα στον πάτο πηγαδιού που υπάρχει στο κέντρο του ναού. Ενώ το πηγάδι ήταν κατάξερο ως εκ θαύματος αναπήδησε νερό που έβρεξε τα μάτια τους και τυφλώθηκαν την ίδια στιγμή. Έκτοτε δεν είδαν καμία θεραπεία και σύντομα πέθαναν.

Επίσης η Παναγία της Λύσης θεράπευσε θαυματουργικά τη νύφη ενός γνωστού δερματέμπορα που ήταν ετοιμοθάνατη.

Ο άνθρωπος αυτός, όταν πληροφορήθηκε την κακή εξέλιξη της υγείας της έτρεξε στη Λύση, άφησε σε απόσταση από το ναό το αυτοκίνητο του και σύρθηκε γονατιστός μέχρι την εκκλησία αδιαφορώντας για τη βροχή που έπεφτε. Τελέστηκε η παράκληση και ο έμπορος ξεκίνησε να φύγει. Ξαφνικά ένα ελαφρύ αεράκι φύσηξε και παρέσυρε το σκούφο που φορούσε. Η πνοή του αέρα τον ανέβασε σ' έναν ηλεκτρικό πάσσαλο. Αυτός το θεώρησε σημάδι πως η δέηση του εισακούστηκε.

Πραγματικά η νύφη του θεραπεύτηκε πλήρως και σε δυο -τρεις ημέρες βγήκε από το νοσοκομείο.

 

20. Παναγία Χρυσαϊφυλιώτισσα

 Είναι ο ναός, το καύχημα μάλλον, του προαστίου της Λεμεσού, Αγία Φύλα.

Ο οικισμός της Αγίας Φυλάς αναπτύχθηκε γύρω από την εκκλησία της Παναγίας, απ' όπου πήρε και το όνομα.

Η Παναγία είχε εμφανιστεί να φυλάει τον οικισμό χωρίς να επιτρέπει να κατοικήσουν Τούρκοι κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας στην Κύπρο (1572-1878).

Ο αρχαίος ναός της Χρυσαϊφιλιώτισσας κατεδαφίστηκε και στη θέση του κτίστηκε νέος μεγαλόπρεπος και επιβλητικός στα 1968.

Η εικόνα της Παναγίας της Χρυσαϊφιλιώτισσας είναι του τύπου της Οδηγήτριας.

Αναφέρεται ότι κάποτε επί Τουρκοκρατίας, Τούρκοι με πεταλωμένα άλογα επέδραμαν για να ληστέψουν το ναό παραβιάζοντας την πόρτα. Δεν τα κατάφεραν όμως επειδή η Παναγία μερίμνησε για το ναό Της. Οι καμπάνες του ναού κτύπησαν ως εκ θαύματος από μόνες τους. Αμέσως οι χωριανοί τις άκουσαν και έτρεξαν να δουν τι συμβαίνει. Οι Τούρκοι τρομοκρατημένοι έφυγαν και η εκκλησία γλίτωσε από τη ληστεία και τη βεβήλωση.

Επίσης το 1990 η Παναγία αποθεράπευσε πλήρως ένα κοριτσάκι άρρωστο με λοιμώδη περιτονίτιδα.

 

21. Παναγία Σταχυότισσα ή Ασταθκιότισσα

 Πρόκειται για βυζαντινή εκκλησία που βρίσκεται στο χωριό Άγιος Θεόδωρος Λάρνακας (νοτιοανατολική πλευρά της Κύπρου). Ήταν ξωκλήσι οικισμού το οποίο εγκαταλείφθηκε τον 19° αιώνα από τους κατοίκους του λόγω σεισμού ή κάποιας επιδημικής νόσου.

Η ονομασία οφείλεται πολύ πιθανόν στη λέξη "στάχυ". Επειδή, φαίνεται οι κάτοικοι ασχολούνταν με τη σιτηροκαλλιέργεια θέλησαν να αφιερώσουν το ναό στην Παναγία για να την έχουν προστάτιδα των δημητριακών από τις ακρίδες, τις φυτικές ασθένειες, κ.λπ.

Δυστυχώς και αυτή η βυζαντινή εκκλησούλα, δέχτηκε βεβηλώσεις από τους Τούρκους κάτοικους του Αγίου Θεοδώρου, όπως δέχονται και τόσες άλλες σήμερα στον Τουρκοκρατούμενο βορρά τόσο από τους εποίκους όσο και από τον Τουρκικό στρατό κατοχής.

Συγκεκριμένα ο ναός την περίοδο 1963-1974 είχε μετατραπεί σε μάντρα ζώων από Τούρκους βοσκούς. Αυτοί άναβαν φωτιές για να ζεσταθούν με αποτέλεσμα οι τοίχοι του ναού κοσμημένοι με αξιόλογες τοιχογραφίες να καλυφθούν από καπνιά (αιθάλη). Επίσης πάνω στα πρόσωπα των Αγίων μορφών φαίνονται τα ίχνη από αιχμηρά αντικείμενα με τα οποία οι Τούρκοι βοσκοί τα χάραζαν.

Σήμερα, καταβάλλεται από το κυπριακό τμήμα της Αρχαιολογικής Εταιρείας Αθηνών προσπάθεια αποκατάστασης και συντήρησης του μνημείου.

 

22. Παναγία του Σίντη

 Το ξεχασμένο εγκαταλειμμένο μοναστήρι της Παναγίας του Σίντη βρίσκεται στην επαρχία Πάφου. Είναι κτισμένο εκεί ακριβώς που ο χείμαρρος Ξεροπόταμος ενώνεται με το αργάκι Σίντη.

Αξίζει να αναφέρουμε πως η ονομασία Σίντη αποτελεί μια ακόμη μαρτυρία δίπλα σε πλήθος άλλων που καταδεικνύουν την ελληνικότητα της Κύπρου.

Σίντης είναι λέξη που χρησιμοποίησε ο Όμηρος στα έργα του "Ιλιάδα" και "Οδύσσεια" και προέρχεται από το ρήμα σίνομαι δηλ. καταστρέφω. Ενδεχομένως η ονομασία να οφείλεται στο γεγονός ότι μερικές φορές ο Ξεροπόταμος ξεχείλιζε από νερό και προκαλούσε ζημιές.

Οι πληροφορίες που έχουμε για τη μονή αυτή είναι λίγες και αποσπασματικές.

Στα 1735 Ρώσος μοναχός που επισκέφθηκε την μονή ως περιηγητής κατέγραψε τις εντυπώσεις του. Όπως αναφέρει είχε μόνο τρεις μοναχούς οι οποίοι καλλιεργούσαν τα κτήματα.

Η μονή λειτουργούσε, ήταν δηλ. εν ενεργεία μονή μέχρι το 1927. Αρχές της δεκαετίας του 1950 τα κτήματα της μονής πωλήθηκαν σε κατοίκους των γύρω χωριών. Το ίδιο συνέβηκε και με περιουσίες άλλων μονών που εγκαταλείφθηκαν.

Μια τοπική παράδοση αναφέρει πως το καθολικό της μονής κτίστηκε από ένα μαστορόπουλο του οποίου ο μάστορας έκτισε ένα γειτονικό ναό της Αγίας Παρασκευής. Περήφανος ο μικρός κάλεσε το δάσκαλο του ν' ανεβούν μαζί πάνω στη στέγη για να δουν τον τρούλο. Συγκρίνοντας ο μάστορας το δικό του έργο δηλ. το ναό της Αγίας Παρασκευής με τον ωραιότατο ναό της Παναγίας διαπίστωσε πως ο δικός του ναός μειονεκτούσε από άποψη οικοδόμησης σε σχέση με τον ναό του μαθητευόμενου οικοδόμου. Μέσα του φούντωσε η ζήλια, το μίσος και ο εγωισμός. Έτσι, δεν δίστασε να σπρώξει το μαστορόπουλο από τη στέγη κάτω με αποτέλεσμα να σκοτωθεί.

Το 1994 η μονή Κύκκου ανέθεσε σε ομάδα αρχιτεκτόνων την αποκατάσταση και την συντήρηση του αξιόλογου αυτού θρησκευτικού μνημείου. Οι εργασίες ολοκληρώθηκαν γύρω στο 1996.

Τον Οκτώβριο του 1996 η μονή βραβεύτηκε με τιμητικό δίπλωμα για την επιτυχή αναστήλωση της από την διεθνή πολιτιστική οργάνωση "Γιουρόπα Νόστρα".

 

Πηγή Υλικού
Μαρίας Ιουλιανού, «Τα θαυμάσια του Θεού- Προσκύνημα σε μέρη Ορθοδοξίας του ελληνικού χώρου», Β΄ ενότητα, σελ. 37-51, Πάφος, Ιούλιος 2000.

Επιλογή Υλικού
Αικατερίνη Διαμαντοπούλου
Υπεύθυνη υλικού των Ιστοχώρων του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων 




ΡΩΜΗΟΣΥΝΗ
Powered by active³ CMS - 29/03/2024 6:58:39 πμ